BELÂGAT KİTAPLARINDA ‘LÜZÛMU MÂ-LÂ-YELZEM’İN TARİF VE TASNİFİ

Author:

Year-Number: 2015-Volume 3 Issue 3
Yayımlanma Tarihi: null
Language : Turkish
Konu : null
Number of pages: 421-428
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Belâgat kitapları söz ve mana güzelliklerinin örneklerle ayrıntılı biçimde anlatıldığı eserlerdir. Belâgat kitaplarında me’ânî, beyân, bedî’ bölümleri bulunmakta ve edebî sanatlar çoğunlukla bedî’ bölümünde ele alınmaktadır. Edebî sanatların tarif ve tasnifinde belâgat kitaplarında bir birlik olmadığı gibi, sayıca da bazı tutarsızlıklar görülmektedir. Aynı sanatın kitaplarda değişik isimlerle geçmesi de sık rastlanan bir durumdur. Belâgat kitaplarında farklı isim ve tasnifle geçen sanatlardan birisi de lüzûmu mâ-lâ-yelzemdir. İlk belâgat kitaplarından itibaren farklı isimlerle de olsa yer bulan bu sanata Batı retoriği etkisi altında yazılan kitaplarda pek yer verilmemiştir. Lafzî sanatlar arasında yer alan bu sanat i’nât, teşdîd, tazmîn, iltizâm adları ile de açıklanmıştır. Bu sanat, şiirde revî harfinin, nesirde ise onun mesabesinde bulunan harfin tekrarı, kafiye ve seci için yeterli olmasına rağmen ondan fazla bir şey söylemeyi, yani kendini yersiz külfete sokmayı ifade etmektedir. Bu sebeple, konuşanı meşakkata düşürdügüne bakılarak bu sanata i’nât denilmiştir. Belâgat kitaplarının çoğunda bu sanat lüzûmu mâ-lâ-yelzem adı altında açıklanmış, birkaç kitapta ise i’nât veya teşdîd başlığı ile anlatılmıştır. Öte yandan bu sanatın kulağa çok hoş gelen bir külfet olduğu, ancak buna başvurulmadan söylenen tabiî bir şiirin çok daha makbul olacağı belirtilmiştir. Yani külfetsiz bir tabiîliğin, külfetli bir güzelliğe göre her zaman daha üstün ve müreccah olacağı vurgulanmıştır.

Keywords

Abstract

In the rhetoric books are described the word and meaning arts with examples, in detail. These books consists of three part as Me’ani, Beyan, Bedi ve literary arts is discussed usually in Bedi part. The descriptions and classifications of literary arts is different in the rhetoric books; likewise number also seen some inconsistencies. Take place by different names of the same art in the rhetoric books is a case common. The lüzûmu mâ-lâ-yelzem is located with different name and classification in the rhetoric books. This art place finds from the first rhetoric books albeit with different names; but in the rhetoric books written under the influence of western wasn’t given any place. This art in rhetoric books is described also with names like i’nât, teşdîd, tazmîn, iltizâm. This art, in poetry and prose is repeated letter of rhyme and internal rhyme unnecessarily; that means enter undue burden. Therefore, looking at the speaking shortage is named this art i'nât. This art, in most rhetoric books lüzûmu mâ-lâ-yelzem name is described; is described in several books with the title i’nât or teşdîd. On the other hand, although very pleasant to the ear of the this art, is still said to be palatable it than the natural poetry. Namely, a effortless naturalness always is better than burdensome beauty.

Keywords