Author:
Abstract
Dede Korkut hikâyeleri Türk kültür tarihi ve Türk dili için en önemli eserlerden biridir. Bugün elimizde sadece iki nüshası bulunan Dede Korkut Kitabı’nın yazılış tarihi XIV. asrın sonları veya XV. asrın başları olarak tahmin edilmektedir. Dede Korkut hikâyelerinin bilinen ilk yazması Dresden nüshasıdır. Bir dilin araştırılıp incelenmesi hususunda söz varlığı çalışmaları önemli bir yere sahiptir. Dede Korkut hikâyeleri Türk dilinin üzerinde en çok çalışılan ve böylelikle kendine hak ettiği değer en yüksek dereceden verilen eserleri arasındadır. Tabii ki bu çok islenmişlik eserin içinde barındırdığı dil malzemesiyle de doğru orantılıdır. Dede Korkut Kitabı’nın metniyle ilgili çok sayıda ve verimli araştırmaların yapılmasına rağmen, bu konuda bazı problemler hâlâ da çözümünü bulmamıştır. Hikâyelerin söz varlığında önemli yeri olan birçok kelimelerin anlam kapasitesi, etimolojisi üzerine şu ana kadar tatmin edici bir açıklama yapılmamıştır. Bu makalede, Dede Korkut Kitabı’nda bir kez geçen Türkçe sözcükler tespit edilecek ve incelenecektir. Verileri oluşturma aşamasında konuyla ilgili makaleler, etimolojik sözlükler taranacaktır. Mümkün olduğu kadar sözcüklerin etimolojisi üzerinde durulacak ve bilim adamları tarafından ortaya konan görüşler değerlendirilerek sözcüklerin kökenleriyle ilgili görüşlerimize yer verilecektir. Sonuç olarak bu makalede, tespit edilen iki yüz kırk bir adet sözcük sırasıyla tartışılacak, bugüne kadarki çalışmalarda ne şekilde değerlendirildikleri gözden geçirildikten sonra yeni bazı görüşler sunulacaktır.
Keywords
Abstract
Dede Korkut stories is one of the most important works in history of Turkish culture and Turkish languages. The Book of Dede Korkut, of which we have currently only two copies, is dated back to late 14th century or early 15th century. The first manuscript of the Dede Korkut stories that is known is the Dresden manuscript. Vocabulary studies have an important role in the process of studying, analyzing any language. Dede Korkut stories are among the ones that were written so much on Turkish language and thus they are deserved to be one of the most important masterpieces. Surely, these studies have a direct proportion with the language materials that the masterpiece includes. Despite the numerous and productive researches made in connection with the text of the Book of Dede Korkut, some problems in this regard are still finding a solution. There was not carried out until now any satisfactory clarification as per the meaning capacity and etymology playing an important role in the stories vocabulary. In this article, the hapax legomenons of Turkish in The Book of Dede Korkut have been determined and examined. Literature review was done on research papers, etymological dictionaries. The focus will be placed on the etymology of the words as much as possible and the views of scientists will be considered and our opinions regarding the origins of the words will be included. As a result in this article, those two hundred forty one words detected will be interpreted in turn and after cruising the works up till today, the some new offers will be advanced.