Author :
Abstract
Betimleyici yaklaşıma değin Çeviribilim’in meşru bir sosyal disiplin olarak onay görmesi uzun bir zaman almıştır. Çevrilemezlik söylencelerine bir tepki olarak, Çeviribilim devingen ve insan bilimlerine has biricik doğasını ve de disiplinlerarası bağlarını göstermeye çalışmıştır. Edebiyat çevirisi ve özellikle şiir çevirisi genelde “bilimselliğe” bir engel olarak görülen Çeviribilim’in öznel ve zorlayıcı doğasına bir örnek/neden olarak gösterilmiştir. Yaratıcılık konusuna gelindiğinde, genel kanı yaratıcılığın ölçülemez ve açıklanamaz olduğu ve bu nedenle bir bilimde yer alamayacağı olmuştur. Buna ek olarak, “özgün”ü övmek ve çeviri işinin yetersizliğini ilan etmek dışında herhangi bir etik değerlendirme veya eleştiri yapılamayacağına inanılmıştır. Ancak, betimleyici yaklaşım Çeviribilim’i meşru bir sosyal bilim olarak ilan etmiş ve postmodernist ve postkolonyal yaklaşımlar öznel müdahalelerin rolünü güç ilişkileri, toplumsal cinsiyet ve kimlik gibi farklı bakış açılarından değerlendirmiştir. Günümüzde hiç tereddüt etmeden çevirinin -edebi olsun olmasın- doğası gereği yaratıcı bir uğraş olduğunu söyleyebiliyoruz. Yaratıcılık ve çevirmenin yaratıcı müdahalesi sosyal bilime bir engel değil onun bir parçasıdır. Translingualism (ötedilcilik), edebiyat çevirmenini sosyal ve ideolojik farklılıklarıyla erek dilden ve erek dil içinde yeni bir dil kurgulamaya zorunlu kılan melezleştirilmiş, kurmaca kaynak dillerin olağandışı bir örneğidir. Bu makale, edebiyat çevirisinde etik ve estetiği, özel olarak yaratıcılığı translingualism (ötedilcilik) örneğiyle sorgulamayı amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
It has taken a long time for Translation Studies to be approved as a legitimate social discipline until descriptive approach. As a reaction to the myths of untranslatability, Translation Studies has been trying to show its dynamic, unique nature peculiar to humanities and also interdisciplinary connections. Literary translation and specifically poetry translation have been generally used as examples/reasons of subjective and challenging nature of translation, which has been taken as an obstacle for being “scientific”. When it comes to creativity, the common reaction is that it cannot be measured and explained in any way; so it cannot be positioned in any science. Moreover, it has been believed that one cannot mention any ethical judgement or criticism about literary translation except praising the “original” and announcing the deficiency of translation work. However, descriptive approach declared Translation Studies as a legitimate social science and after the postmodernist and postcolonial approaches, the role of subjective interventions has been evaluated from different perspectives such as power relations, gender and identity. Nowadays, we can without hesitation say that translation is by nature creative whether the text is literary or not. Creativity and the intervention of the creator, namely translator, is not an obstacle for a social science but a part of it. Translingualism is an extraordinary case with a hybridized, constructed source language, which obliges literary translators to construct a new language in and from target language with connotations of social and ideological differences. This paper aims to question the autonomy of literary translator in terms of aesthetics and ethics through the example of translingualism.
Keywords
- Ahmad, A. (1992). In theory: classes, nations, literatures. Londra; New York: Verso.
- Anandawansa, K. & Hettiarachchi, R. (2015). Language and ideology in the fiction of Gabriel Okara’s the Voice and V.S. Naipaul’s a House for Mr. Biswas”. International Conference on the Humanities, University of Kelaniya.
- Atridge, D. (Ed.). (1991). Jacques Derrida: acts of literature. London & New York: Routledge.
- Bauman, Z. (1998). Postmodern etik. (Alev Türker, Trans.). İstanbul: Ayrıntı.
- Bermann, S. (2005). Introduction. Nation, language and the ethics of translation. Oxford & Princeton, NJ: Princeton University Press, 1–10.
- Bourdieu, P. & Wacquant, L. J. D. (2007). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. (Nazlı Ökten, Trans.). İstanbul: İletişim Publishing.
- Castells, M. (1997): The power of identity. Malden: Blackwell.
- Chesterman, A. (1997). Memes of translation. Amsterdam & Philadelphia: Benjamins.
- McDonough Dolmaya, J. (2011). “Moral ambiguity: some shortcomings of professional codes of ethics for translators”. The Journal of Specialised Translation, 19, 28-49.
- Culler, J. (2000). Literary theory – a very short introduction. Oxford: Oxford University Press.
- Davis, K. (2001): Deconstruction and translation, translation theories explained. Manchester: St. Jerome.
- de Lotbinière-Harwood, S. (1989). Preface. Letters from an Other. Toronto: The Women's Press.
- Dellaoğlu, B. (2008). İnsan bilimleri,özne ve öznellik. Sosyoloji Dergisi, 16, 1-10.
- Jones, F. R. (2004). Ethics, aesthetics and décision: literary translating in the wars of the Yugoslav succession. Meta: Translators' Journal, 49, (4), 711-728.
- Hulme, H. (2018). Ethics and aesthetics of translation. London: UCL Press. https://doi.org/10.14324/111.9781787352070.
- Gadamer, H. G. (2008). Hakikat ve yöntem 1. İstanbul: Paradigma Publishing.
- Goffman, E. (1971): The presentation of self in everyday life. Harmondsworth: Penguin.
- Gwekwerere, T. (2018). Universal, normative, and indispensable: exploring the emphasis on eurocentric literary-critical perspectives in the criticism of the black zimbabwean novel. Journal of Black Studies, 49 (8), 801-819.
- Katan, D. (2015). Translating the literary in literary translation in practice. Lingue e Linguaggi Lingue Linguaggi, 14, 7-29, http://siba-ese.unisalento.it.
- Koskinen, K. (2000) Beyond ambivalence: postmodernity and the ethics of translation. Tampere: University of Tampere.
- Kouega, J.- P. (2003): Camfranglais: a novel slang in Cameroon schools. English Today, 19-2, 23-29.
- Maoz, A. M. (2007). Ethics and literature: introduction. Philosophia, 35, 111–116. DOI 10.1007/s11406- 007-9068-6.
- Mehrez, S. (2007). Translating Gender. Journal of Middle East Women's Studies, 3 (1), Special Issue: Transnational theory, national politics, and gender in the contemporary Middle East / North Africa, 106-127
- Ngwa, F. N. (2007). “New Language for divided Cameroon,” http://news.bbc.co.uk/2/hi/ africa/6376389.stm.
- Osundare, N. (2002). Thread in the loom: essays in African literature and culture. Trenton, NJ: Africa World Press.
- Pym, A. (2001). The return to ethics in Translation Studies. The Translator, (7), 129-138.
- Robinson, D. (2013). Displacement and the somatics of postcolonial culture. Ohio: The Ohio State University.
- Sagar, S. (2016). Towards the aesthetics and ethics of translation. Indian Scholar, 2 (13). 133-136. ISSN 2350-109X.
- Scoot, P. (1990). Gabriel Okara's The Voice: The non-Ijo reader and the pragmatics of translingualism. Research in African Literatures, 21 (3), 75-88, https://www.jstor.org/stable/3819635.
- Tellioğlu, B. & Karadağ, A. B. (2015). New universalism in Translation Studies: The rising of professional ethics. RumeliDE Journal of Language and Literature Studies. 3 (October), 90-100.
- Tellioğlu, B. (2018). Bir çeviri etiği dersine doğru. RumeliDE Journal of Language and Literature Studies 2018. Special Issue 4 (August), 254-265.
- Vakunta, P. (2004). Translation or Treason: on Translating the Third Code. Translation Journal, October, https://translationjournal.net/October-2014/translation-or-treason-on-translating-the-thirdcode.html.
- Vakunta, P. (2008). On translating Camfranglais and other Camerounismes. Meta: Translators' Journal, 53 (4), 942–947. Online publication: July 27, 2010. https://www.erudit.org/ en/journals/meta/2008-v53-n4-meta2550/019665ar/.
- Vakunta, P. (2011). Indigenization of language in the African Francophone novel: a new literary canon. New York: Peter Lang Publishing.
- Vakunta, P. (2014). Camfranglais: the making of a new language in Cameroonian literature. Bamenga: Langaa Research and Publishing.
- Vakunta, P. (2016). Critical perspectives on the theory and practice of translating Camfranglais. Cameroon: Langaa RPCIG.
- Venuti, L. (1998). Scandals of translation: towards an ethics of difference. London & New York: Routledge.
- Vieira, E. & McGwirk, B. (Eds.)(2009). Haroldo de Campos in conversation. London: Zoilus Press.
- Yıldız, Y. (2012). Beyond the mother tongue: the postmonolingual condition. New York: Fordham UP.
- Yılmaz Kutlay, S. (2019a). Beyaz adam’ın yazar söyleminin ‘doğumu’ ve ‘ölümü’nün politiği ve çeviribilimdeki izdüşümleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5, 358-366. DOI: 10.29000/rumelide.606211.
- Yılmaz Kutlay, S. (2019b). Çeviribilimde bilimsellik-öznellik sorgulamaları. İstanbul: Hiperyayın.
- Yılmaz Kutlay, S. (2020a). Taklitten temsile çeviri kavramı. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10 (19), 90-105. DOI: 10.33207/trkede.650127.
- Yılmaz Kutlay, S. (2020b). Çeviribilimde çeviriyaratımı (Transcreation) konumlandırmak. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 588-598. DOI: 10.29000/rumelide.656912.
