Author:
Abstract
Geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Türk boylarının çok güçlü bir destan geleneği mevcuttur. Sayıları kesin olarak tespit edilmemiş olan bu destanların bazıları Türk boylarının bir veya birkaç tanesinde bilinip anlatılırken bunlar arasında çok azı tüm Türk topluluklarında bilinmektedir. Bu anlatmaların bir kısmı sadece sözlü gelenekte yaşarken, bazıları yazıya geçirilmiş, bazıları da hem sözlü hem de yazılı olarak günümüze ulaşmıştır. Köroğlu Destanı tüm Türk boylarında bilinen ve anlatılan bir destandır. İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka ve İzlanda gibi İskandinav ülkelerindeki halk bilimi ve siyasal hareketlerin bir sonucu olarak Tarihî-Coğrafî Fin Kuramı ortaya çıkar. Kuramın temelinde halk bilgisi ve halk edebiyatı metinlerini karşılaştırarak belli sonuçlara ulaşmak vardır. Kuram, temeli itibariyle sözlü halk yaratmalarının ne zaman ve nerede yaratıldığını, onun muhtemel ilk şeklinin ne olduğunu belirlemeyi amaçlar. Tarihî-Coğrafî Fin Kuramı’nın genişlemesini ve halk anlatılarının yapısal bakımdan çözümlemesini sağlayan ilk örnek Danimarkalı halkbilimci Axel Olrik tarafından “Epik Yasalar Teorisi” adı altında ortaya çıkar. A. Olrik halk anlatılarında bulunan kuralların süper organik olduğunu ifade eder. Yani bu kurallar kültürün ayrılmaz bir parçasıdır. Bir âşık veya destancı anlatmaya başladığında ister istemez, farkında olmadan bu kanunları takip eder. A. Olrik’in teorisi, bir halk anlatısı içinde belli temel yapıların bulunduğunu ortaya koyar. Halk anlatılarının epik kuralları, araştırmacılar tarafından farklı anlatı türlerine uygulanmıştır. Bu makalede, A. Olrik’in halk anlatılarından yola çıkarak oluşturduğu epik kuralları, Cüneyt Arkın ile Fatma Girik’in başrollerde oynadığı Köroğlu filmine tatbik edilmiş; söz konusu film, bu yasalara uyan ve uymayan yönleriyle değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Köroğlu filminin A. Olrik’in halk anlatılarının epik kurallarının tümünü içerdiği görülmüştür.
Keywords
Abstract
The Turkish clans, having spread a large geography, have a very effective epic tradition. While some of the epics that the number of which has not been axactly determined yet are known and narrated in one or some of Turkish clans, among these very few of them are known in all Turkish communities. While only some part of these narrations are living in oral tradition, some of them are expressed in writing and the other ones reach to the present both in oral and in writing. The Epic of Köroğlu is an epic which is known and narrated in all Turkish clans. As a result of folk science and political actions in Scandinavian countries such as Sweden, Norway, Finland, Denmark and Iceland, the Theory of Historical-Geographical Finn emerges. On the basis of theory lays to reach obvious results by comparing narration of folk knowledge and folk literature. The theory with its origin purposes to determine when and where the oral folk creations are created and what its the first possible form is. The first example which provides expanding Historical-Geographical Finn Theory and structural analyzing of folk narration emerges as “Epic Laws Theory” by Danish folk scientist Axel Olric. Axel Olric states that the rules in folk narration are super organic. These rules are indispensable part of the culture when a bord or epic poet starts to narrate, he follows these laws without realization. The theory of Axel Olric shows that there are obvious basic structures in folk narration. The epic rules of folk narration are applied to different kinds of narration by the researchers. In this article, the epic rules which Axel Olric have created with the inspiration of folk narration are put into practise in the film of Köroğlu in which Cüneyt Arkın and Fatma Girik are taking part in leading roles, and the film under consideration, is tried to be evaluated with its both obeying and non obeying aspects to these laws. At the end of the study, It has been seen that the film of Köroğlu included all the epic laws of folk narratives of A. Olric.