Author :
Abstract
Masallar, ortaya çıktığı coğrafyanın kültürünü yansıtması açısından son derece önemli anonim halk anlatılarıdır. Konuları, dil ve anlatımı, didaktik olma özelliği bakımından sözlü geleneğin vazgeçemediği değerlerdir. Masallar; bireyin düşünme, duyma, inanma, hissetme ve düş kurma becerilerini geliştirmektedir. Masal kahramanlarının yolculuğu, herkesin ilgisini çekmiş ve kahramanların yollarına çıkan engellerle mücadele etme biçimi dinleyiciyi / okuyucuyu her zaman yüreklendirmiştir. Anadolu, masallar açısından oldukça kıymetli topraklardır. Kültürümüzün bu denli eski türü olmasına rağmen modern çağın getirdiği telefon, bilgisayar, televizyon gibi araçlardan dolayı günümüz kuşağı uzaktır masallara. Oysa masallar dinleyiciyi / okuyucuyu eğlendirmenin yanı sıra son derece didaktik anlatılardır. Dinleyici / okuyucu masallar aracılığıyla, çıkmaz yollardan çıkılabileceği yargısına ulaşmakta ve kendi sıkıntıları için de mücadele etme yoluna gitmektedir. Böylece dinleyici / okuyucu hayattaki zorluklara karşı mücadele edebilme yolculuğuna masallar aracılığıyla hazırlanmaktadır. Masallar, her yaş için önem arz etmektedir ancak en çok çocuklar üzerinde etkilidir çünkü çocukların hayal gücü, büyüklere oranla daha gelişmiş ve daha sınırsızdır. Çocuklar dinledikleri masalların etkisinde daha kolay kalmakta; masallardaki güzel prenseslerle ya da yiğit kahramanlarla kendilerini özdeşleştirmekte ve karşılaştığı sorunlar için tıpkı masallardakine benzer mucizeler arayarak yaratıcılığını geliştirmektedir. Bunun yanı sıra masallar, sahip olduğu söz varlığı açısından da çocuğun dil gelişimine katkı sağlamaktadır. Çocuk yaşadığı toplumun kültürünü, değerlerini edindiği anadil sayesinde kavrar. Masallardaki sözcükler, tekerlemeler, deyimler, ikilemeler, halk söyleyişleri, yöresel deyişler… sözcük dağarcığını zenginleştirmektedir. Dilin ses bilgisinden biçim bilgisine, söz diziminden anlam bilgisine bütün alanlardaki yapısal özelliklerini kavramada masallardan destek almak, dil öğretimini eğlenerek öğrenme biçimine sokacaktır. Çocuğun ailesinde öğrenmeye başlayıp okulda formal olarak aldığı eğitimle geliştirdiği dil ediminde masallardan yararlanmak, bir yandan da düşünce eğitimini besleyeceğinden düşünen beyinlerin yetiştirilmesi açısından anlamlıdır. Bireyin kendini anlatma ve karşısındakini anlama becerisinde sahip olduğu sözcük varlığı büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada çocuk için sözcük dağarcığının, dil öğretiminde masallardan yararlanmanın önemi vurgulanmakta ve Anadolu Masallarının dağarcığın geliştirilmesine olan katkıları üzerinde durulmaktadır. Dil edinimi ile masallar arasındaki ilişki Anadolu masallarından örnekler verilerek değerlendirilmektedir.
Keywords
Abstract
Tales are quietly important folk narrations in terms of reflecting the culture of the geography where they arise. They are indispensable for oral tradition in terms of being didactic, their themes, language and expression. Tales also improve the ability of thinking, hearing, feeling, and imagining. The journey of the characters in the tales attract the attention of everyone and the way the characters struggle with the obstacles encourage the audiences / reader at all times. Anatolia is a precious territory in terms of its tales. However, with the modern era and its bringing such as telephones, computers and televisions, current generation is far away from tales. Besides being entertaining, tales are mainly didactic narrations. The audience / reader reach the idea of overcoming the impossibilities and try to find ways to fight against their troubles by the means of the tales. By this way, they get ready for the journey struggling against the troubles through tales. Tales are crucial for all ages but they are mostly important for children since the imagination of children is more sophisticated and limitless. It is easier for children to be impressed by the tales they heard. They take beautiful princesses and heroes as an example and they get more imaginative to find solutions to their problems just like in the tales. Besides all of the advantages, tales contribute to the child’s language acquisition by the wide range of vocabulary that they include. Children comprehend the society’s culture and value by means of their mother tongue. All of the words, tongue twisters, idioms, reduplications, public conversations and traditional, enrich the vocabulary knowledge. Taking support form tales in comprehending all areas in language learning, from phonology to morphology or from syntax to semantics, will make it fun to learn the language. Children learn the language in the family at first and continue learning at school formally. It should not be forgotten the importance of vocabulary knowledge in getting to know the world and the interaction between the people. Vocabulary is again very important for people to express themselves and understand the people. In this study, it is emphasized vocabulary knowledge and making use of tales in language acquisition and Anatolian Tales’ contribution to enhancing vocabulary. The relation between language acquisition and tales is considered by giving examples of Anatolian tales.
Keywords
- AKDOĞAN, Gülser (1999). Anadili Eğitiminin Kişilik Gelişimine Etkisi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.
- AKSAN, Doğan (2003). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim I-II-III, Ankara: TDK Yayınları.
- AKSOY, Ömer Asım (2010). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1 / Atasözleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- AYHAN, Mehmet Selim ve ARSLAN, Mustafa (2014). “Edebi Metin Olarak Masalların Yabancılara Türkçe Öğretiminde Dilsel ve Kişisel Becerilerinin Gelişimine Etkisi”, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 7, Sayı 2, s.543-559, Çorum.
- BAŞ, Bayram (2006). 1985-2005 Yılları Arasında Yazılmış Tahkiyeli Metinlerin Sözvarlığı Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- BATUR, Zekeriya (2011). “Atasözü ve Deyimlerde Kadın Ve Kadının Sosyo-Psikolojik Özellikleri”, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literatur and History of Turkish or Turkic V. 6/3 summer p. 577-584 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies, ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY.
- BORATAV, Pertev Naili (1988). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- BORATAV, Pertev Naili (2009). Zaman Zaman İçinde, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
- BORATAV, Pertev Naili (2014). Az Gittik Uz Gittik, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- BUDAK, Yusuf (2000). “Sözcük Öğretimi ve Sözlüğün İşlevi”, Dil Dergisi, S.92, s.19-26, Ankara.
- ENGİNÜN, İnci (1985). “Çocuk Edebiyatına Toplu Bir Bakış”, Türk Dili Dergisi, sayı 400, s. 188-189, Ankara.
- HENGİRMEN, Mehmet (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Engin Yayınevi.
- GÜLEÇ, Havise Çakmak ve GEÇGEL, Hulusi (2012). Çocuk Edebiyatı, İstanbul: Kriter Yayınları.
- KARATAY, Halit (2007). “Dil Edinimi ve Değer Öğretimi Sürecinde Masalın Önemi ve İşlevi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Yaz, Cilt 5, Sayı 3, s. 463-477.
- KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
- MERT, Esra Lüle (2012). “Anadili Eğitimi- Öğretimi sürecinde Çocuk Yazını Ürünlerinden Yararlanma ve Masal Türüne Yönelik Bazı Belirlemeler”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 31 Ocak 2012/1, Denizli.
- NAS, Recep (2004). Örneklerle Çocuk Edebiyatı, Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
- OĞUZKAN, Ferhan (1987). Yerli ve Yabancı Yazarlardan Örneklerle Çocuk Edebiyatı, Ankara: Emel Matbaacılık.
- OĞUZKAN, Ferhan (2013). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Anı Yayınları.
- ÖZBAY, Murat ve MELANLIOĞLU, Deniz (2008). “Türkçe Eğitiminde Kelime Hazinesinin Önemi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:V, Sayı:I, s. 30-45, Http://efdergi.yyu.edu.tr.
- TDK Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&arama=kelime&guid=TDK.GT S.5738b21f318d43.08833689 (12.08.2014)
- ÜSTÜNOVA, Kerime (2000). “Cümleler Arası Anlam Ve Biçim Bağı Sağlayan Ögeler”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 1, Cilt 1, s. 135-145.
- ÜSTÜNOVA, Kerime (2005). “Türkçede Zaman Kavramı ve İşlenişi”, Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi S. 9. s. 187-201.
- ÜSTÜNOVA, Kerime (2008). “Dede Korkut Destanlarında, Aşamalı Tekrarların Üslup Özelliklerini Biçimlendirişi Üzerine”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl: 9, Sayı: 14, s. 229-237.
- VARDAR, Berke (1980). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- YAVUZ, Muhsine Helimoğlu (2002). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri, Ankara: Kültür Bakanlığı
- YÜCEL, Fatma (2005). “Dil Edinimi ve Masal Dili”, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim
- Uludağ Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri biriminin desteklediği KUAP (F) 2015/62 nolu
- bu çalışma, 26-28 Mayıs 2016 tarihleri arasında Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi tarafından
- Language EducationandTeaching ISLET-UDES 2016 Sempozyumunda sunulmuş ve özeti bildiri
