19. Yüzyılda Bazı Cönklerdeki Farsça Tamlamaların İmlası Üzerine Bir İnceleme

Author:

Year-Number: 2017-Volume 5 Issue 2
Yayımlanma Tarihi: null
Language : Turkish
Konu : null
Number of pages: 324-338
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Bu çalışmada 19. yüzyılda yazılmış bazı cönklerdeki Farsça tamlamaların imlası üzerinde durulmuştur. Bilindiği üzere Arap harfli metinlerde Farsça tamlamalarda, sözcüklerin arasında genellike izafet i’si olduğu varsayılır. Ancak bu i’ler genellikle imla bakımından işaretlenmez; işaretlendiği sınırlı durumlar, tamlamanın birinci unsurunun güzel h (?/?) ile bittiği durumlarda bu harfin üzerine hemze işareti (?) konulması ve birinci unsurun uzun u (u) ve uzun a (a) ile bittiği durumlarda bu uzun ünlülerden sonra bir y (?) harfinin getirilmesidir. Arap harfli metinleri, Latin harflerine aktaran araştırmacılar, Arap harfli metinlerde genellikle varsayımsal olan bu i’leri Latin harfli metinlerde görünür kılmaktadırlar. Ancak Osmanlı Türkçesi döneminde bu genel görünümün dışında bazı metinlerde tamlama i’siyle ilgili durumlar da dikkati çekmektedir. Başka bir deyişle, Osmanlı Türkçesi metinlerindeki Farsça tamlamaların görünümü tek tipli değildir. Çalışmamıza malzeme olarak 19. yüzyılda hazırlanmış olan iki cönk metnini aldık. Bunlar, Milli Kütüphane kayıtlarında bulunan 51 ve 151 numaralı cönk metinleridir. Cönkler; halkın yaşam tarzını, inanışlarını, gelenek ve göreneklerini yansıtan ve aynı zamanda dönemin dili hakkında fikir veren halk edebiyatı ürünleridir. Özellikle sözlü dilin önemli bir unsuru olan cönklerde imla ile ilgili farklı tercihlerin olması dikkat çekicidir.Bu çalışmada, Farsça tamlamaların imla özellikleri incelenirken, yalnızca Osmanlı Türkçesinin “bilinen” imlasının dışında kalan kullanımlar üzerinde durulmuştur. Çalışmada tamlamalarla ilgili tespitlerimiz, dönemin imla uygulamaları hakkında olduğu kadar dönemin sözlü dil özellikleri hakkında da fikir sahibi olmamıza olanak sağlayacaktır.

Keywords

Abstract

Unordinary spelling of Persian phrases in Ottoman period are discussed in this study. As is known, a relative ‘i’ is presupposed amongst the Persian phrases which is written with Arabic letters. Yet, these presupposed letters of ‘i’ aren’t spelled; in limitied applications if the first element of the phrase finishes with (?/?), (?) is added to the upper part of the letters and if the first element finishes with (u) and (a) are added (?) after these long vowels. Researchers that translate the texts which have Arabic letters to Latin letters make these presupposed ‘i’ letters visible in Latin spelling. İn some texts, some extraordinary cases related to ‘i’ draw attention in Ottoman period. In other words, appearance of Persian phrases in Ottoman Turkish texts aren’t monotype. As research material for this proposal, we have chosen two Cönk texts, which were written in the XIX. century. In this study, while analyzing the spelling features of Persian phrases, only ones which are different than the common Ottoman Turkish spelling are examined. Our notice of determinations about the phrases in this study contributes us not only to have an idea about the spelling rules but also the spoken language of that period.

Keywords