Nasreddin Hoca Fıkralarının Türkçeden İngilizceye Çevirilerinde Atasözleri ve Deyimlerin Aktarımında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Author:
Abstract
Öz
Nasreddin Hoca fıkraları bugün Türkçede kullanılan birçok atasözü ve deyime kaynaklık etmiştir. Kültürel belleğimizin bir parçası olan bu atasözleri ve deyimlerimiz çeviri vasıtasıyla farklı kültürlere aktarılmakta ve tanıtılmaktadır. Ancak diller ve kültürler arasındaki farklılıklar çeviri sürecinde bazı zorlukların yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmanın amacı Nasreddin Hoca fıkralarında yer alan atasözü ve deyimlerin çevirilerinde karşılaşılan sorunları ortaya koymak ve bu sorunlara çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada Mona Baker’ ın deyim çevirisi teknikleri ve John Beekman ve John Callow’ un öne sürdüğü üç atasözü çeviri tekniğine değinilmiş bu doğrultuda Nasreddin Hoca fıkralarının Türkçeden İngilizceye çevirilerini içeren dokuz çeviri eserden beş atasözü ve beş deyimin çevirileri incelenmiştir. İnceleme ve değerlendirme sonucunda bazı çevirmenlerin kelimesi kelimesine çeviriyi tercih ettiği, atasözü ve deyimin anlamına yönelik herhangi bir açıklama yapmadığı ve bu sebeple asıl verilmek istenen mesajın verilemediği ve kültürlerarası aktarımın yeterince sağlanamadığı saptanmıştır. Ayrıca çeviri eserlerin bazılarında resimleme tekniğine hiç yer verilmediği gözlemlenmiştir. Bu bağlamda Baker’ın deyimler için sunmuş olduğu, Beekman ve Callow’un atasözü çevirileri için öne sürmüş olduğu çeviri stratejilerinin atasözü ve deyimlerin içerdiği anlam ve mesajın doğru iletilmesine ve aynı zamanda kültür aktarımının sağlanmasına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Atasözü ve deyimlerin okuyucunun zihninde yarattığı imgenin anlamlandırma üzerindeki etkisi göz önünde bulundurulduğunda Baker’ ın önermiş olduğu resimleme tekniğinin de anlamayı kolaylaştıracağı ve çeviriyi destekleyeceği öngörülmüştür.
Keywords
Abstract
Abstract
Nasreddin Hodja jokes have been the source of many proverbs and idioms are used in Turkish today. These proverbs and idioms which are part of our cultural memory are transferred and introduced to different cultures through translation. But in this process there have been some difficulties because of the differences between the languages and cultures. The purpose of this study is to find out the problems occur in translations of proverbs and idioms in Nasreddin Hodja Jokes and present solutions. In this study strategies of Mona Baker and three strategies of Beekman and Callow mentioned for translating proverbs and idioms. In this context translations of five proverbs and five idioms in Nasreddin Hodja Jokes from nine books have been analyzed through these strategies. The analysis showed that some translators prefered to translate word for word and didn’t make any explanation about the meanings of the proverbs in source culture. Because of this approach the real message can not be understood and the intercultural transfer can not be provided. In addition it was observed that illustration was not used in some translated works. These strategies can be useful for both giving the message of the proverbs and idioms well and providing cultural transformation. Also Considering the effect of the images created by proverbs and idioms in the mind of the reader on comprehension, it can be predicted that Baker’s illustration technique will facilitate comprehension and support translation.