Author :
Abstract
Sözcüklerin ve kavramların ana dili eğitiminde birbirinden ayrılmaz parçalar olduğu yadsınamaz. Sözcüklerin ve kavramların incelenmesi, dil gelişimine ilişkin bilgiler vermektedir. Bu bağlamda ana dili eğitiminde ve dil gelişiminde kullanılmakta olan metinlerin içerdiği kavramsal yapılar incelenmektedir. Sözcük ve kavramlarla ilgili olarak alanyazında kavram alanlarına ilişkin sınıflamalardan biri Clark (2003) tarafından yapılan kavram alanı sınıflamasıdır. Bu çalışmada Clark (2003)’ın yaptığı bu sınıflamadan yararlanılmıştır. Ana dilde temel sözvarlığının gelişimi, edinim sürecinde çocukların karşı karşıya kaldığı sözlü ve yazılı metinlerle gerçekleşmektedir. Bu metinlerin türleri çeşitlilik gösterebilmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, çocuklar için hazırlanan yazılı eğitim materyallerinden biri olan öykü kitaplarındaki kavramları, kavram alanlarına göre sınıflandırmak ve bu sınıflamalara dayanarak eğitim ortamına aktarılabilecek bulgulara ulaşmaktır. Çocuklar için hazırlanan öykü kitaplarında yer alan kavram ve alt kavramların saptanması amacıyla dolaylı gözlem, içerik çözümlemesi ve kategori analizi yöntemleri kullanılmış; bulguların çözümlenmesinde ise frekans ve yüzde analizi yapılarak kavram ve alt kavramların sıklık ve yüzdeleri saptanmıştır. Veri tabanını 5 yaş ve üzeri çocuklar için hazırlanmış toplam 20 öykü kitabından toplanan sözcükler oluşturmaktadır. Kitaplardaki tüm sözcüklerin Microsoft Excel 6.0 programında listelenmesinin ardından frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Çalışmanın veri tabanından elde edilen temel bulgulara göre tüm veri tabanında ad, eylem, sıfat, belirteç, adıl, bağlaç, ilgeç, kalıpsöz, ünlem, yansıma ve özel ad ulamları içerisinde ele alınan sözcük türlerine rastlanmıştır. Özel ad sınıfına giren sözcükler, atasözleri ve deyimler çalışmanın sınırlılıkları dışında bırakılmış, diğer sözcükler kavram alanlarına göre ulamlarına ve alt ulamlarına ayrılarak sınıflandırılmıştır. Buna göre sınıflandırılan toplam 4606 sözcük yer almaktadır. Bunlardan 1629 tanesi ad ulamı içerisine girmektedir. Eylem ulamı, 1306 sıklık ile en çok kullanılan ikinci ulam olmuştur. Ad ulamı içerisinde 18, eylem ulamı içerisinde 2, sıfat ulamı içerisinde 3 alt ulam saptanmıştır. Çocuklar için hazırlanan yazılı metinlerdeki söz varlığının ve kavram alanlarının saptanması özellikle çocuk edebiyatı ve derlem çalışmaları açısından önemli görülmektedir. Çalışmanın, bu alanda yapılacak diğer çalışmalara, çocuk yazınına ilişkin sözvarlığı çalışmalarına ve sözcük temelli diğer sıklık çalışmalarına katkıda bulunması beklenmektedir.
Keywords
Abstract
Words and concepts are inseperable components of language education. Examining words and concepts gives information about language development and education. Lexical development in mother tongue occurs by means of spoken and written texts children are exposed to. Types of these texts can be diversified. This study is aimed to categorize concepts in children’s stories and to reach principle findings about lexical hierarchy and education. It’s mainly based on indirect observation, content analysis, category analysis and frequency analysis so as to determine conceptual and sub-conceptual categories in children’s stories. Data of the study consist of 20 stories for 5;0+ year-old-children. Lexical data were analysed/categorised according to Clark (2003). Major findings of the study: There are nouns, verbs, adjectives, adverbs, pronouns, prepositions, set phrases, exclamations, echo-words and specific names in the stories. Specific names, idioms and proverbs are out of the limitations. In this way, there are 4606 words in database, 1629 of which are nouns, the most used category. There are totally 1306 verbs. So the category of verbs is the second most used category. Studies determining the concepts and vocabulary in written texts for children is important in terms of children's literature and corpus studies. It’s expected to contribute to literature.
Keywords
- Adalı, O. (2004). Anlamak ve Anlatmak. İstanbul: Pan Yayınevi.
- Adalı, O. (2004). Anlamak ve Anlatmak. İstanbul: Pan Yayınevi.Aksan, D. (2004). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
- Aksan, D. (2005). Türkçenin Zenginlikleri İncelikleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Arı, G. (2003). İlköğretim altıncı sınıf türkçe ders kitaplarındaki kelimeler ve bu kelimelerinkullanılabilirliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü: TÜBAR-XXVII-/2010- Bahar.137-159.
- Baş, B. (2012). Türk masallarının söz varlığı üzerine bir değerlendirme: Millî Folklor, 2012, Yıl 24, Sayı 93. 125-134.
- Bowerman, M. (1978) Systematizing semantic knowledge: changes over time in the child’s organization of word meaning. Child Development, 41. 977-987
- Clark, E. V. (1973) What’s in a word? On the child’s acquisition of word meanings: Cognition. 161- 182.
- Clark, E. ve H. Clark (1977). Psychology and Language. Harcourt Braca Jovanovich Press.
- Clark, E. V. (2001). Emergent categories in first language acquisition: In M. Bowerman & S. C.Levinson (Eds.), Language Acquisition and Conceptual Development. Cambridge: Cambridge University Press. 379-405.
- Clark, E. V. (2003). The Lexicon in Acquisition. Cambridge: Cambridge University Press.Droomi, E. (1987). Early Lexical Development. Cambridge: Cambridge University Press. Erden, M ve Y. Akman (2003). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Ergenç, İ. (1993). Yurt dışındaki Türk çocuklarının anadili sorunu: Dilbilim Araştırmaları 1993. Ankara: Hitit Yayınevi. 61-70.
- Gentner, D. (1982). Why nouns are learned before verbs: Linguistic relativity versus naturalpartitioning: Language Development, Ed S. Kuczaj II, Vol 2. Language, thought and Culture. Hillsdale, NJ: Earlbaum. 301-334.
- Gökmen S. (2005a). 2;5-4;0 yaş aralığındaki çocukların kavram alanları açısından sözcüksel edinim düzeyleri: Dilbilim İncelemeleri. Ankara: Doğan Yayınevi. 154-171.
- Gökmen, S. (2005). Okul öncesi eğitim kitapları görsel materyallerinde kullanılan kavramların kavram alanlarına göre dağılımı: Dil Dergisi.129. 7-22.
- Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü. Ankara: TDK.Karadağ, Ö. (2013). Kelime Öğretimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
- Karadüz, A. (2010). Dil becerileri ve eleştirel düşünme: Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 5/3 Summer 2010. 1566-1593.
- Maviş, İ. (2007). Çocukta anlambilgisi gelişimi: Dil ve Kavram Gelişimi (Ed. S. Topbaş). Ankara: Kök Yayınevi. 129-148.
- Nelson, K. (1974). Concept, word, and sentence: interrelations in acquisition and development: Psychological Review, 81. 267-285.
- Ülgen, G. (2004). Kavram Geliştirme: Kuramlar ve Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayınevi. Vygotsky, L. S. (1998). Düşünce ve Dil. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Kuzucuk. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Yavru Zebra. İstanbul: Nurdan Yayınları.Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Minik Köpek. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Sevimli Buzağı. İstanbul: Nurdan Yayınları. Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Kelebek. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Pamuk. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Minik Keçi. İstanbul: Nurdan Yayınları.Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Bebekleri. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Yavru Sincap. İstanbul: Nurdan Yayınları.Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Yavru Zürafa. İstanbul: Nurdan Yayınları. Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Ayıcık. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Kerem ile Mırnav. İstanbul: Nurdan Yayınları.Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Okan ile Karakaçan. İstanbul: Nurdan Yayınları.Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Mırnav ile Kanarya. İstanbul: Nurdan Yayınları. Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Can ile Aslan. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Sibel ile Tarçın. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Yavru Kanguruların Macerası. İstanbul: Nurdan Yayınları. Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Kerem ile Sevimli Yunus. İstanbul: Nurdan Yayınları.
- Tüzüner, Ç. ve Oy, A. (2009). Kerem’in Rüyası. İstanbul: Nurdan Yayınları.
