Author:
Abstract
Genellikle ağızdan ağıza geçerek günümüze kadar gelen masal, sözlük anlamı itibariyle dokunaklı ve anlamlı söz, terbiye ve ahlaka faydalı olan hikâye; genellikle halkın ürettiği, ağız-dan ağıza, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, çoğunlukla insanların veya tanrıların başından geçen olağanüstü olayların anlatıldığı edebi tür’dür (Türkçe Sözlük 2005). Bu türde kaleme alınan eserlerde temel amaç, bireyi ve toplumu eğlendirmenin yanında onlara öğüt vermek, belli olgu ve olayları kavratmak ve onları eğitmektir. Önce sözlü olarak ortaya konan daha sonra ise yazılı hâle gelen bu türdeki eserler, hacim olarak küçük olmalarına rağmen vermek istedikleri mesaj açısından büyük önem taşırlar. Bir başka ifadeyle masallar, bir meyve çekirdeğinde saklı tohum gibidir. Denizdeki büyük bir taşın, yüzlerce yıllık yıpranmasından sonra küçük ve güzel bir şekilde ortaya çıkması gibi masallar da yüzlerce yıldan beri suyu sıkılmış ve sadece özü kalmış bir fikir topluluğu olarak okuyucunun karşısına çıkar. Bundan dolayı insani değerleri kısa ve öz bir şekilde sunmanın en iyi yolu masallardır. Adeta damıtılmış akıl ürünü diyebileceğimiz bu türdeki eserleri başka bir edebi formda sunmak oldukça zordur. Bunun yanında yüzyılların bilgi birikimini bünyelerinde barındıran masal ve unsurları, değişken bir yapıya sahip oldukları için hayata çok kolay bir şekilde uyum sağlar ve her dönemde canlı kalmayı başarır. Bu çalışmada günümüz Türkmen edebiyatının yurtdışındaki önemli temsilcilerinden biri olan Ak Welsapar’ın yazdığı masallar, konuları ve yazarın bu tür hakkındaki düşünceleri üzerinde durulacak; yine bu türdeki eserlerinden hareketle masalların Türkmen edebiyatı, kültürü, sosyal hayatındaki yeri ve önemi ile ilgili bazı değerlendirmeler yapılacaktır.
Keywords
Abstract
Tales which have been narrated orally mean lexially as touching and meaningful statements, stories good in terms of manners and morality; a literary genre depicting extraordinary events happened to human beings and gods, which are generally generated by public, narrated orally, and handed down from generation to generation (Turkish Dictionary 2005). The main aim of works written in this genre is to give advice to individuals and society, to help them comrehend certain facts and events, to educate, and entertain them. Works in this genre, though small in size, which were produced orally first, and then turned into written form carry great significance in terms of the message they convey. In other words, tales are like hidden seeds within the stone of fruit. Like big stones which have been eroded for centuries, and appeared so beautifully, tales are a collection of ideas which have been distilled for centuries. Therefore, tales are the best way to express human values succintly. The works in this genre can be regarded as distilled wisdom, and it is difficult to state them in another form. Tale and its elements which contain the accumulation of centuries can easily adapt to daily life, and remain lively in every period as they have a flexible structure. In this study, the tales, and their topics written by Ak Welsapar, one of the significant representatives of the current Turkman literature abroad, and his thoughts about this genre will be dwelt upon; also, on the basis of the works in this genre, some assessments will be made regarding the place, and significance of tales on Turkman literature, culture, and social life.