Author :
Abstract
Bu çalışmada Dede Korkut Hikâyelerinde ad verme geleneğini etkileyen faktörler ve ön plana çıkan eğitsel değerler ele alınmıştır. Bu sebeple ad verme geleneği ile eğitsel değerlerin ilişkisi kurulmaya çalışılırken hikâyelerden yararlanılmıştır. Dede Korkut Hikâyeleri on iki hikâye ve bir ön sözden oluşan Türklerin kültür ve edebiyat mirasıdır. Bu çalışmada Dede Korkut Kitabının, sadece bir hikâye kitabı olarak ele alınmaması gerektiği, aynı zamanda Oğuzların değer yargıları, inançları, dilleri, kültürleri, sosyal hayatları hakkında birçok ipucu veren bir kaynak kitap olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda ad vermenin önemine dikkat çekilmiştir. Bütün kültürlerde ad verme bir gelenekten ziyade bir zorunluluk olarak var olmuştur. Eski Türklerde ise ad verme bir gelenek ve kültür öğesi olarak kabul edilmiştir. Araştırmada tarama tekniği kullanılmış, Muharrem Ergin’in Dede Korkut Hikâyeleri kitabı ve bu konu üzerinde yapılan bilimsel çalışmalar incelenmiştir. Yapılan incelemede elli yedi kişi adı belirlenmiştir; ancak belirlenen adlar arasında sadece verilme hikâyesi olan Boğaç ve Bamsı Beyrek adları ele alınmıştır. Bunların yanı sıra hikâyesi olmayıp eğitsel değer taşıyan adlara da yer verilmiştir. Araştırma sonucunda Dede Korkut Hikâyelerindeki ad verme geleneğinin sadece erkek çocuklarda uygulandığı, erdemlilik, saygınlık, vatanseverlik, kahramanlık, fedakârlık gibi değerlerden etkilendiği, ayrıca ad vermenin bir dilek anlamı da taşıdığı, adı alan kişinin hayatının ve toplumsal değerinin değiştiği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
In this study, the factors which affect the naming tradition and prominent educational values in Dede Korkut Stories are discussed. For this reason, stories are used to set up relations between the naming tradition and educational values.’ Dede Korkut Stories’ is a Turkish literary heritage that consists of twelve stories and a preface. In this study, it is argued that Dede Korkut Book shouldn’t be considered just as a story book, but also it is a kind of source book that gives many clues about the values , beliefs, languages, cultures and social lives of Oguz. In this context, the importance of naming is pointed. Naming has existed in all cultures as a necessity rather than a tradition. In ancient Turks, naming was considered as a traditional and cultural item. In this study,besides using the Scannig tecnique , the book Dede Korkut Stories by Muharrem ERGİN and scientific studies about this subject have been examined. Names of fifty seven people have been identified in the research, but only the names Boğaç and Bamsı Beyrek, having a naming story, have been discussed. In addition to these, the names which have not stories but have educational value have also been mentioned. In result of this study, it has been seen that the naming tradition in Dede Korkut Stories was only applied on boys, was affected by values such as virtue, dignity, patriotism, heroism and self-sacrifice, also meant ‘a wish’ and the life and the social value of the person who got the name changed.
Keywords
- Acun, İ., Yücel, C., Önder, A. ve Tarman, B. (2013). Değerler: Kim Ne Kadar Değer Veriyor? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2013(12).
- Arslanoğlu, İ. (2005). Türk değerleri üzerine bir değerlendirme. Felsefe dünyası dergisi, 41, 64-77.
- Arslanoğlu, İ. (2000). Kültür ve Medeniyet Kavramları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (15).
- Başdaş, C. (2008). Türkçede İyelik-Yükleme Sorunu Dede Korkut Örneği. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3,
- Batur, Z., Sır, A. N. ve Bek, H. (2012). Nasreddin Hoca Fıkralarında Değer Yargıları Ve Eğitim. Electronic Turkish Studies, 7(3).
- Bayat, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi (Vol. 2). Ötüken.
- Canatan, A. (2008). Toplumsal değerler ve yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1(1), 62-71.
- Cemiloğlu, İ. (2001). Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir İnceleme (Vol. 33). Türk Dil Kurumu.
- Ceylan, Y. (2012). Toplumsal değerler ve medya etiği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7).
- Demirkasımoğlu, N. (2015). Toplum yaşamında kurallar: birey-kural ilişkisi, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 138-156.
- Eliuz, Ü. (2000). Dede Korkut Hikâyelerinde Tipler. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, 19-21.
- Ergin, M. (2009). Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Basım/Yayın/Dağıtım.
- Ergin, M. (2003). Dede Korkut Kitabı, ir.nmu.org.ua/bitstream/14.11.215 tarihinde ulaşılmıştır.
- Ergün, M. (2009). Eğitim Felsefesi. İstanbul: Pegem Akademi.
- Erkenekli, M. (2012). Kültürel değer çalışmalarında yöntem ve sosyolojik araştırmalar için bir model önerisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 221-230.
- Gönen, G. S. (2005). Dede Korkut Hikâyelerinden Günümüze Yansıyan Doğum Adetleri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 18(18), 103-112.
- Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. Amsterdam: Ötüken Neşriyat.
- Hazar, M. (2008). Artukoğulları Zamanında Dede Korkut Kitabı’ndaki Kişi Adları. Electronic Turkish Studies, 3(1).
- Kalkandelen, H. (2008). Türkçemizde Kullanılan Kişi Adları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2).
- Kaplan M. (2006). Nesillerin Ruhu. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Yayın Yayın Dağıtım.
- Morsümbül, Ş. (2014). Kültürel değerlerin üç kuşak arasındaki değişimi üzerine bir inceleme: Ankara örneği, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 137
- Özden, Y. (2002). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Özbay, M. ve Karakuş Tayşi, E. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
- Özkan, H. H. (2006). Popüler kültür ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 29-38.
- Somer, P. (2005). Umumi hukuk tarihinin konusu ve önemi üzerine kısa bir değerlendirme, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4(8), 221-232.
- Şen, S. (2006). Türklerde Ad Verme Törenleri, Adların Önemi, Ad Verme ile İlgili Gelenek ve İnançlar. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (6).
- Torun, A. (1999). Dede Korkut Destanlarında Kadın Hakkındaki Telakkiler ve Bunun Eski Türk Kültürü’nden Taşıdığı İzler.
- Uysal, E. (2003). Değerler üzerine bazı düşünceler ve bir erdem tasnifi denemesi: İnsanî erdemler–islâmî erdemler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(1), 51-69.
- Ültanır, G. (2003). Eğitim ve Kültür İlişkisi Eğitimde Kültürün Hangi Boyutlarının Genç Kuşaklara Aktarılacağı Kaygısı. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3).
