Author :
Abstract
Anadili olarak Türkçe öğretiminde hem öğretmen yetiştirme hem de ilköğretim öğrencisi yetiştirme anlamında dilbilime ve dilbilimin elde ettiği verilere yeterince önem verilmemektedir. Oysa gelişmiş ülkelerdeki anadili eğitimine bakıldığında dilbilimden ve verilerinden sıkça yararlanılmaktadır. Yapılan çalışmada da bu eksikliği gidermek adına dilbilim kuramlarında yer alan kavramların anadili olarak Türkçe öğretiminde somut olarak nasıl yer alabileceğini ve zaten yer aldığını göstermek amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda F. De Saussure ile bir bilim haline gelen ve 19. yy. itibariyle kuramlar üzerine yeni kuramlar üreterek dili farklı açılardan betimleyen Genel Dilbilim ders notları, Avrupa Yapısalcılığı, Amerikan Yapısalcılığı, Üretici Dönüşümsel Dilbilgisi, Edimbilim ve Sözceleme Kuramları’nda kullanılan ve bu kuramlarla ortaya çıkan bazı kavramların Türkçe öğretiminde kullanımı somut bir şekilde örneklendirilerek verilmiştir. Bu örneklerin Türkçe ders kitaplarına, etkinliklere, öğretim materyallerine yardımcı olacağı öngörülmektedir. Ayrıca çalışmanın Türkçe öğretmen adaylarının dilbilime daha somut bir şekilde yaklaşmasına ve dilbilimin dil öğretimindeki gerekliliğini anlamalarına yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
During the teacher training as well as teaching to primary school students, linguistics and data gained by linguistics are not given enough attention in teaching the mother tongue of Turkish. The aim of this work is to show how the concepts contained in linguistic theory concretely can take place in the mother tongue of Turkish education. In linguistics, which have become a science branch with F. De Saussure producing new theories on language by conducting examinations from different angles since the 19th century, the purpose is to describe the language. In this context, certain concepts describing the language with various aspects used in and emerging from General Linguistics, European Structuralism, American Structuralism, Producer Transformational Grammar, Pragmatics and Theories of Enunciation are being exemplified in a concrete way. These examples are expected to help in Turkish textbooks, activities, and teaching materials. In addition, it has been thought that this study will help candidates of Turkish teachers in approaching linguistics in a more concrete way and understanding the requirements of linguistic in language teaching.
Keywords
- AKSAN, Doğan (1997) Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara: Seçkin
- AKSAN, Doğan (1997) Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara: Seçkin Yayınevi.
- AKSAN, Doğan (2004) Dilbilim ve Türkçe Yazıları, İstanbul: Multilingual Yayınları.
- AKSAN, Doğan (2007) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- BÖREKÇİ, Muhsine (2009) “Türk Dili Edebiyatı ve Türkçe Öğretmenlerinin Yetiştirilmesi Sürecinde Dilbilim ve Türkçe Öğretimi”, Turkish Studies, S 4/3, s.419-429.
- EMEKSİZ, Zeynep Erk (2013). Genel Dilbilimi II (ed. Sumru Özsoy ve Zeynep Erk Emeksiz) içinde “Anlambilim: Tümce Anlamı”, s. 72-89, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- ENGİNARLAR, Hüseyin (2006) Dilbilim Temel Kavramlar Sorunlar Tartışmalar (ed. Ahmet KOCAMAN) içinde “Dilbilim ve Dil Öğretimi”, s. 151-160, Ankara: Dil Derneği Yayınları.
- GÜNEYLİ, A. & KÜÇÜKAVŞAR, A. (2011) “Türkçe öğretmeni adaylarının dilbilim ve dilbilgisikavramlarına ilişkin algıları”, 4th International Turkish Education and Teaching Conference, 8-9 September, Sakarya University, Sakarya-Turkey.
- İMER, Kamile, KOCAMAN, Ahmet, ÖZSOY, A. Sumru (2011) Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- KIRAN, Zeynel (2016) Dil Bilimleri ve Dil Öğretimi (ed. Ece Korkut ve İrem Onursal Ayırır) içinde “Yapısalcı Dilbilim ve Dil Öğretimi”, s. 19-39, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- KIRAN, Zeynel ve Ayşe KIRAN (2006) Dilbilime Giriş, Ankara: Seçkin Yayınevi.
- MEB (2017). İlköğretim Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara: MEB Yayınları.
- ONAN, Bilginer (2009) “Türkçe Dil Yapılarının Ana Dili Eğitimindeki İşlevleriyle İlgili Bazı Tespitler”, Gazi Türkiyat Dergisi, S. 4, ss. 83-92.
- ONAN, Bilginer (2012) “Dil Eğitiminin Dil Bilimsel Temelleri: Ferdinand De Saussure’ün Genel DilbilimKuramında Dil Eğitimiyle İlgili Bulgular”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), ss. 219-243.
- ONAN, Bilginer (2015) “Derin Yapı Yüzey Yapı İlişkisi Bağlamında Temel Dil Becerileri Üzerine Bir Analiz Çalışması”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 91-110.
- ÖZKAN, Bülent (2012) “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi Derslerinin İşlevselliği ile Derslerinİçerik, Materyal ve Teorik-Uygulama Dağılımlarının Yeterliğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 387-404.
- SAUSSURE Ferdinand de (1998) Genel Dilbilim Dersleri, Çev. Berke Vardar, İstanbul: Multilingual Yayınları.
- TURAN, Ümit Deniz, (2013) Genel Dilbilimi II (ed. Sumru Özsoy ve Zeynep Erk Emeksiz) içinde “Edimbilim I”, s. 90-115, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- VARDAR, Berke (2002) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual Yayınları.
