Oscar Wilde’nin Bencil Dev Öyküsünün Göstergebilimsel Çözümlemesi ve Çeviri Göstergebilimi Bağlamında Türkçe Çevirilerinin Değerlendirilmesi
Author :
Abstract
Bu çalışma Oscar Wilde’ın Bencil Dev başlıklı öyküsünün göstergebilimsel çözümlemesini yapmayı ve eserin Türkçe çevirilerini çeviri göstergebilimi bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çözümleme, öykünün 1962’de Penguen yayınevi tarafından yayımlanan özgün metni üzerinden gerçekleştirilmiştir. Eserin Nurettin Sevin, Rıza Can, Özgü Çelik, Roza Hakmen ve Fatih Özgüven, Orhan Düz, Suat Ertüzün, İbrahim Şener ve Şemsettin Yeltekin tarafından yapılmış sekiz farklı Türkçe çevirisi ise çeviri değerlendirmesinde veri toplama araçları olarak belirlenmiştir. Özgün metnin göstergebilimsel çözümlemesinde Greimas’ın ve Barthes’ın yöntemlerinden hareketle, Coquet’nin görüşleriyle şekillenen ve nihayetinde Öztürk Kasar tarafından çevrilecek bir metne uygulamak üzere yalınlaştırılan göstergebilimsel çözümleme yöntemi temel alınmıştır. Çeviri değerlendirmesi için bu çözümlemeden elde edilen veriler de Öztürk Kasar’ın Çeviride Anlam Bozucu Eğilimler Dizgeselliği temel alınarak değerlendirilmiştir. Bulgular, Türkçe çevirileri gerçekleştirirken çevirmenlerin çok defa anlam bozucu eğilimler içerisinde olduklarını göstermiştir. Söz konusu eğilim türleri ve bunların çeviri metinlerde sıklıkla rastlanma sıralaması şöyle belirlenmiştir: “Anlamın bozulması” eğilimi (yirmi beş noktada), “anlamın yok edilmesi” eğilimi (on beş noktada), “anlamın aşırı yorumlanması” (on dört noktada), “anlamın kaydırılması” (sekiz noktada), “anlamın bulanıklaştırılması” (dört noktada), “anlamın eksik yorumlanması” (üç noktada) ve son olarak da iki noktada “anlamın çarpıtılması” eğilimi. Sonuç olarak, görülmüştür ki, yazınsal bir eseri çevirmeden önce o eserin göstergebilimsel çözümlemesi yapmak ya da en azından onu göstergebilimsel bakış açısıyla okumak eserin çeviri sürecinde çevirmene çok yardımcı olabilir. Göstergebilimsel çözümlemenin yardımı olmaksızın gerçekleştirilen çevirilerde çok daha fazla anlam sorunuyla karşılaşılabilir.
Keywords
Abstract
This study aims to analyse the story titled The Selfish Giant by Oscar Wilde in the context of semiological analysis and to evaluate Turkish translations of this work in the context of translation semiotics. The analysis was carried out on the original text published in 1962 by Penguin Puffin Books. The eight different translations of the work by Nurettin Sevin, Rıza Can, Özgü Çelik, Roza Hakmen and Fatih Özgüven, Orhan Düz, Suat Ertüzün, İbrahim Şener, and Şemsettin Yeltekin have been chosen as data collection tools for the translation evaluation. The semiological analysis method, which is rooted in Greimas’s and Barthes’s methods, took its form from Coquet’s theory and was finally developed by Sündüz Öztürk Kasar, was used for analysing the original text. Furthermore, The Systematique of The Designificative Tendencies in Translation by Öztürk Kasar was used as a basis for evaluating the data obtained from this analysis for the translation evaluation. The findings show that the translators mostly had designative tendencies during the process of Turkish translation. These tendencies in order of decreasing frequency of the translated texts are: “disruption of meaning” (25 times), “annihilation of meaning” (15 times), “over-interpretation of meaning” (14 times), “shift in meaning” (eight times), “blurring of meaning” (four times), “under-representation of meaning” (three times), and lastly, “distortion of meaning” (twice). As a result, it is clear that, before translating a literary work, carrying out a semiotic analysis of the work or at least reading it from a semiotic viewpoint can be very useful to the translator in the process of translation. More designative tendencies may be found in translations performed without the help of semiological analysis.
Keywords
- Coquet, Jean-Claude. (1989). Prolegomena to modal analysis. Paul Perron, Frank Collins, (Ed.), Paris
- Coquet, Jean-Claude. (1989). Prolegomena to modal analysis. Paul Perron, Frank Collins, (Ed.), Paris School Semiotics 1. (s. 141-150). Philedelphia: John Benjamin Publishing Company.
- Gardin, Nanon., Olorenshaw, Robert., Gardin, Jean., Klein, Oliver. (2014). Larousse sembollersözlüğü. Prof. Dr. Ömer Faruk Harman, Prof. Dr. İsmail Taşpınar (Ed.). (B. Akşit, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın ve Dağıtım.
- Greimas, Algirdas Julien. (1987). On meaning: selected writings in semiotic theory. Paul Perron, FrankCollins (Ed), Theory and history of literature, Vol 38. Minneapolis: University of Minnesota Press, s.Kuleli, Mesut., Ural, Gökhan. (2015). Gösterge Çözüm Yöntemi ile William Shakespeare’in “MerchantOf Venice” Eserinde Mitolojik ve İkonografik Göndergelerin Saptanması ve Türkçe ÇevirilerininDeğerlendirilmesi. Uluslararası Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi. 13. s.1-24. Doi Number: 10.12973/dee.11.264.
- Öztürk Kasar, Sündüz. (2009). Un chef-d’œuvre très connu: Le chef-d’œuvre Inconnu de Balzac.Commentaires d’une traduction à l’autre laissant des traces. M. Nowotna, A. Moghani (Ed.), Les Traces du Traducteur. (s. 187-211). Paris: Publications de l’INALCO.
- Öztürk Kasar, Sündüz. (2012). Jean-Claude Coquet ile Bir Dil Görüngübilimine Doğru. XII.Uluslararası Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu, Edirne: Trakya Üniversitesi, 18-20 Ekim 2012, s. 427-433.
- Öztürk Kasar Sündüz. (2013). Traduire les signes en sciences sociales. S. Schwerter, J. K. Dick., (Ed)Traduire: Transmettre or trahir? Reflexions sur la traduction en sciences humaines. Paris: Editions de la Maison des Sciences de l’Homme, s. 193-194
- Öztürk Kasar, Sündüz. (2016). Roland Barthes, Honoré de Balzac ve Gösterge Okuryazarlığı. Roland Barthes, S/Z içinde. (S. Öztürk Kasar, Çev.). İstanbul: SEL Yayıncılık.
- Öztürk Kasar, Sündüz (2017). Jean-Claude Coquet ve Söyleyenler Kuramı. Prof. Dr. Ayşe Eziler Kıran’a Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, s. 183- 199
- Öztürk Kasar, Sündüz., Kuleli, Mesut. (2016). Antony and Cleopatra Oyununun GöstergebilimselÇözümlemesi ve Çeviri Göstergebilimi Bakış Açısıyla Türkçe Çevirilerinin Değerlendirilmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. s.5. Nisan 2016, s. 98-123.
- Öztürk Kasar, Sündüz., Tuna, Didem. (2015). Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma. Frankofoni Ortak Kitap no: 27, Ankara: 2015, s. 457-482.
- Öztürk Kasar, Sündüz., Tuna, Didem. (2016). Idéologie et abus de texte en turc. Astrid Guillaume (Ed). Idéologie et Traductologie. (pp 87-103). Paris: L’Harmattan.
- Öztürk Kasar, Sündüz., Tuna, Didem. (2017). Shakespeare in Three Languages: Reading andAnalyzing Sonnet 130 and its Translations in Light of Semiotics. IJLET International Journal ofLanguages’ Education and Teaching. Volume 5, Issue 1, April 2017. www.ijlet.com. DOI Number: 10.18298/ijlet.1723, s. 170-181.
- Saussure, Ferdinand de. (1998). Genel Dilbilim Dersleri. (Berke Vardar, Çev.). İstanbul: Multilingual.
- Tuna, Didem. (2016a). Çevirmek İçin Çözümlemek: Bel Kaufman’ın Sunday in the Park BaşlıklıÖyküsünde Anlam Arayışı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. s.5. Nisan 2016, s. 76-97.Tuna, Didem. (2016b). Oktay Rifat’ın Tecelli Başlıklı Şiiri Üzerinden Çeviriyi GöstergebilimleBuluşturmak. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. s. 35. Haziran 2016. DOI Number: http://dx.doi.org/10.21497/sefad.51436, p.33-52.
- Wilde, Oscar. (1962). The Happy Prince and Other Stories. London: Penguin Puffin Books.
- Wilde, Oscar. (2001). Dünya Edebiyatından Seçmeler Hikâyeler I O. Wilde. (N. Sevin, Çev.). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Wilde, Oscar. (2006). Masallar. (R. Can, Çev.). Ankara: Kalan Yayınları.
- Wilde, Oscar. (2008). Mutlu Prens. (Ö. Çelik, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.Wilde, Oscar (2010). Mutlu Prens ve Diğer Masallar. (O. Düz, Çev). Ankara: İmge Kitabevi
- Wilde, Oscar (2012). , Mürver Ağacı, Toplu Öyküler (S. Ertüzün, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Wilde, Oscar. (2013). Mutlu Prens, Bütün Masallar, Bütün Öyküler. (R. Hakmen & F. Özgüven, Çev.). İstanbul: İşBankası Kültür Yayınları.
- Wilde, Oscar (2014). Oscar Wilde Bütün Eserleri (İ. Şener, Çev.). İstanbul: Mitra Yayınları.Wilde, Oscar (2014). Oscar Wilde Öyküler (Ş. Yeltekin, Çev.). İstanbul: Mutena Yayınları.
- http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.593572f4617831.28889 061 (Erişim Tarihi: 04.06.2017)
