Author :
Abstract
Klasik Türk edebiyatı geleneği içinde kaleme alınan mensur hikâyeler genel itibariyle “ideal” insan özelliklerini ortaya koymaya çalışırlar. Bu gelenek içinde üretilmiş pek çok hikâye kitabı bulunmaktadır. Bu eserler içinde en hacimli olanlarından birisi Muhammed Avfî’nin derlediği Cevâmi’ü’l-Hikâyât ve Levâmi’ü’r-Rivâyât adlı eserdir. Farsça olarak kaleme alınan bu külliyat içerisinde siyasetten ahlaka, imandan duaya, tarihten coprafyaya kadar hayatın pek çok noktasına dokunan hikâyeler yer almaktadır. Avfî’nin bu eseri 16. yüzyılda Celâl-zâde Sâlih Çelebi tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Ancak yine 16. yüzyıl şair ve ediplerinden olan Abdullah Bahâyî Efendi tarafından da bu eserin bir kısmı Türkçeye çevrilmiştir. Her ne kadar Celâl-zâde Sâlih Çelebi eseri tam olarak Türkçeye çevirmiş olsa da Abdullah Bahâyî Efendi eserin Üçüncü Kısmı’nın 2 ila 16. bâbları arasını Sâlih Çelebi’nin tercüme etmediğini, bu yüzden Kânûnî tarafından kalan kısımların tekmil edilmesi işinin kendisine tevdi edildiğini ifade ederek eserin anılan bâblarının tercümesini gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada, Abdullah Bahâyî Efendi’nin hayatı hakkında bilgi verildikten sonra mütercimin Cevâmi’ü’l-Hikâyât ve Levâmi’ü’r-Rivâyât Tercümesi (3. Kısım 2-16. Bâblar) adlı eseri tanıtılacaktır.
Keywords
Abstract
The prose stories that are written within the tradition of classical Turkish literature generally try to reveal "ideal" human characteristics. There are many story books created in this tradition. Among these books, one of the most voluminous work is Cevâmi'ü'l-Hikâyât and Levâmi'ü'r-Rivâyât, compiled by Muhammed Avfi. In this corpus which is written in Persian, there are stories touching many points of life from politics to morality, from faith to prayer, from history to geography. This work of Avfî was translated into Turkish by Celâl-zâde Sâlih Çelebi in the 16th century. However, some of this works have also been translated into Turkish by Abdullah Bahâyî Efendi, one of the 16th-century poets and ediplers. Although Celâl-zâde Sâlih Çelebi translated the work completely into Turkish, Abdullah Bahâyî Efendi stated that between 2 and 16 Babes of the Third Part of the work had not been translated by Sâlih Çelebi. Therefore, Kanûnî handed the remaining parts to Abdullah Bahâyî Efendi to translate them into Turkish and he translated the stated Babes. In this study, Abdullah Bahâyî Efendi's life will be explained, then translator’s Cevâmi'ü'l-Hikâyât ve Levâmi'ü'r-Rivâyât Translation (3rd Section 2-16) will be introduced.
Keywords
- Bursalı Mehmed Tahir (2009), Osmanlı Müellifleri, Haz.: Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz, Ankara.
- Bursalı Mehmed Tahir (2009), Osmanlı Müellifleri, Haz.: Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz, Ankara. Bülbül, Tuncay (2011a), İsmail b. Ali, Câmi’ü’l-Hikâyât (İnceleme-Metin), Ankara.
- Bülbül, Tuncay (2011b), Mensur Bir Hikâye: Târîh-i Mısr-ı Cedîd (İnceleme-Metin), Ankara.
- Bülbül, Tuncay (2017), Celâl-zâde Sâlih Çelebi, Cevâmi’ü’l-Hikâyât ve Levâmi’ü’r-Rivâyât Tercümesi (İnceleme-Metin), Nevşehir.
- Hançerlioğlu, Orhan (1957), Türk Hikâyeciliği, İstanbul.
- İleri, Selim (1978), “Çeviriden Yerli Yapıma”, Oluşum, C 4, S. 14, Aralık.
- İsen, Mustafa (2006), “Klâsik Öncesi Dönem, Nesir”, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- İsen, Mustafa-Horata, Osman-Macit, Muhsin-Kılıç, Filiz-Aksoyak, İ. Hakkı (2006), Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara.
- Kaplan, Mehmet (1985), Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar III, Tip Tahlilleri, İstanbul. Kaplan, Mehmet (1991), Hikâye Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kavruk, Hasan (1998), Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, İstanbul.
- Kılıç, Filiz-Arslan, Mustafa-Bülbül, Tuncay (2007), Otman Baba Velayetnamesi (Tenkitli Metin), Ankara. Kılıç, Filiz (2010), Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, İstanbul.
- Kılıç, Filiz-Bülbül, Tuncay (2011), Demir Baba Velâyetnâmesi (İnceleme-Tenkitli Metin), Ankara.
- Kılıç, Filiz-Yıldız, Ayşe (2011), “Sehî, Latifî ve Âşık Çelebi Tezkirelerinden Hareketle XVI. Yüzyıl Tezkirelerinde Bazı Üslûp Özellikleri”, Klâsik Türk Edebiyatının Peşinden, Ankara.
- Levend, Agâh Sırrı (1963), “Ümmet Çağında Ahlak Kitaplarımız”, TDAY.
- Levend, Agâh Sırrı (1967), “Divan Edebiyatında Hikâye”, TTK Belleten.
- Levend, Agâh Sırrı (1998), Türk Edebiyatı Tarihi, I. Cilt, Giriş, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Mazıoğlu, Hasibe (1985), “Divan Edebiyatında Hikâye”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Ankara.
- Mcdonald, D.B. (2001), “Hikâye”, İslâm Ansiklopedisi, C 5., Eskişehir.
- Önal, Mehmet (1996), “Tahkiyeli Eserleri Tahlil Plânı Hakkında Bir Deneme”, Bilig, S. 1, Bahar. Örik, Nahit Sırrı (1933), Roman ve Hikâye Hakkında, İstanbul.
- Savort, Theodore (1961), Tercüme Sanatı, Ankara.
- Sona, İbrahim (2016), “Cevâmiü’l-Hikâyât ve Levâmiü’r-Rivâyât’ın Muhtasar Bir Çevirisi: Adlnâme”,Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/15 Summer
- Sucu, Nurgül (2006), “Eski Türk Edebiyatında Tercüme Geleneği”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 19.Sungurhan-Eyduran, Aysun (2008), Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Ankara: Kültür ve Turzim Bakanlığı E- kitap Projesi.
- Sungurhan-Eyduran, Aysun (2009), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Ankara: Kültür ve Turzim Bakanlığı E-kitap Projesi.
- Şahin, Hatice (2003), Eski Anadolu Türkçesi, Ankara.
- Todorov, Tzvetan (1983), “Metnin Yapısında Biçemin Yeri” Çev: Ahmet Kocaman, Türk Dili, S. 374,Şubat.Todorov, Tzvetan (2004), Fantastik, Çev: Nedret Öztokat, İstanbul.
- Tökel, Dursun Ali (2000), Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Ankara: Akçağ Yayınları.Tuman, Mehmet Nail (2001), Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Haz.: Cemal Kurnaz- Mustafa Tatçı, Ankara.
- Ünver, İsmail (1993), “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Türkoloji Dergisi, XI.
- Yazıcı, Tahsin (1991), “Avfî”, İslam Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Zeraffa, Michael (1982), “Kurmaca Metinlerin Okunması” Çev: Oya Berk, Yazko Çeviri, I-4, Ocak-
