Author :
Abstract
Yazınsal türlerin arasında çeviriye en çok direnen tür kuşkusuz şiirdir. Standart dilin alışılmış kurallarını yıkan, yepyeni anlamlar, yepyeni kullanımlarla yeni ve yenilikçi bir dil yaratmak şairlerin en öncelikli hedeflerinden biri olsa gerek. Özgün imgeler, sıra dışı simgeler, öznel yananlamlar sunan şiir yalnızca içeriği ile değil, müzikselliği, ritmi ve ölçüsü ile de çevirmene meydan okur. Bu devrimci dil kullanımı karşısındaki çevirmen şiir evreninin dolambaçlarında kaybolmamak için bir rehbere gereksinim duyacaktır. Her dile özgü ses ve anlam evreni ve bunların birbiri ile örtüşmezliği şiir çevirmeninin işini daha da çıkmaza sokar. İşte bu noktada göstergebilim bir yol gösterici işlevi üstlenebilir, şairin kurduğu evrenin sırlarını çevirmene açar, onu çeviri diline nasıl taşıyabileceğinin ipuçlarını verir. Bu da, göstergebilim ve çeviri arasında bir işbirliği öne sürmemize olanak tanır. Bu bakış açısıyla, bu işbirliğini örnekleyen bir vaka incelemesi sunmayı amaçlıyoruz. Bütüncemiz Shakespeare'in 130. sonesi ile onun Türkçe ve Fransızca çevirilerinden oluşmaktadır. Bu çalışmada, Jean-Claude Coquet tarafından önerilen Söyleyenler Kuramı ışığında çevirmen kaynak metnin alıcısı ve erek metnin de üreticisi olarak ele alınmaktadır. Bunun yanı sıra, Sündüz Öztürk Kasar'ın önerdiği Anlam Bozucu Eğilimler Dizgeselliği aracılığıyla çevirmenlerin yaratımları özgün metinle karşılaştırılarak özgün metnin anlam ve biçim dengesinin çevirilerde ne kadar korunduğunu ve anlam evrenini oluşturan göstergelerin ne derece hüner ve yetkinlikle erek dillere taşındığı karşılaştırılacaktır.
Keywords
Abstract
Among the literary genres, poetry is the one that resists translation the most. Creating a new and innovative language that breaks the usual rules of the standard language with brand-new uses and meanings is probably one of the most important goals of the poet. Poetry challenges the translator to capture not only original images, exceptional symbolism, and subjective connotations but also its musicality, rhythm, and measure. Faced with this revolutionary use of language, the translator needs a guide so as to not get lost in the labyrinths of the poetic universe. The universe of sound and meaning unique to each language and the incompatibility of these languages with each other makes the duty of the translator seem impossible. At this point, semiotics may function as a guide, opening up the mysteries of the universe built by the poet and giving clues as to how it can be conveyed in the target language. This allows us to suggest the cooperation of semiotics and translation. From this perspective, we aim to present a case study that exemplifies this cooperation. Our corpus comprises Shakespeare’s sonnet 130 and its Turkish and French translations. The study treats the translator as the receiver of the source text and the producer of the target text in light of the Theory of Instances of Enunciation propounded by Jean-Claude Coquet. Further, through the Systematics of Designificative Tendencies propounded by Sündüz Öztürk Kasar, the study compares the translators’ creations to the original sonnet to see the extent to which the balance of the original text’s meaning and form is preserved in the translations and how skilfully and competently the signs that constitute the universe of meaning are transmitted in the target languages.
Keywords
- Arslan Özcan, L. (2010). “Yazar-Çevirmen: Bir Efendi-Köle İlişkisi mi? Yoksa bir Efendi-Efendi İlişkisi
- Arslan Özcan, L. (2010). “Yazar-Çevirmen: Bir Efendi-Köle İlişkisi mi? Yoksa bir Efendi-Efendi İlişkisimi?”. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiriler. 150-157. 03-05 Kasım 2010. Ankara: Gazi Üniversitesi.
- Bonnefoy, Y. Shakespeare: quatre sonnets sous chacun deux formes suivi de dix-neuf autres sonnets. http://books.openedition.org/pufr/777 [02.02.2016].
- Bozkurt, B., Bozkurt, S. (2015). “Çeviriye İlişkin Açıklamalar”, “İkinci Basım İçin Önsöz”.“Üçüncü Basım İçin Önsöz”. Shakespeare, W. (2015), Soneler içinde. (B. Bozkurt, S. Bozkurt, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi, 14-17.
- Coquet, J-C. (1997). La Quête du sens. Le langage en question. Paris, PUF.Coquet, J-C. (2007). Phusis et logos. Une phénoménologie du langage. Paris: PUV.
- Cottegnies, L. (2004). “La version en vers des Sonnets de Shakespeare par Ernest Lafond (1856): défense de la poésie à l'âge de la prose”. Etudes Epistémè. s. 6.
- Greimas, A.J., Courtés, J. (1979). Sémiotique. Dictionnaire raisonné de la théorie du langage. Paris: Hachette Université.
- Güzelyürek Çelik, P., Arslan Özcan, L. (2016). “Dil Öğretim Materyali Olarak Yazılan Bir RomanınÇeviri Stratejisi: Djinn, un trou rouge entre les pavés disjoints”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31(1), 180-194.
- Halman, T.S. (1989) “Genel Bilgiler”, “Önsöz”, “Sonelerin Konuları”, “Çeviri İlkeleri”. Shakespeare, W. (1989) Tüm Soneler içinde. (T.S. Halman, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi, 11-35.
- Kuleli, M. (2017). “Analysis of Subjectivity in Literary Translation from Semiotıcs of Translation Pointof View: Analysis of Subjectivity in the Play ‘Coriolanus’ and Translation Evaluation”. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. ISSN: 1308-2140. s. 12/22, Ankara. www.turkishstudies.net
- Kuleli, M., Ural, G. (2015). “Gösterge Çözüm Yöntemi ile William Shakespeare’in ‘Merchant of Venice’Eserinde Mitolojik ve İkonografik Göndergelerin Saptanması ve Türkçe ÇevirilerininDeğerlendirilmesi. Uluslararası Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi. s.13. 1-24. Doi Number: 10.12973/dee.11.264.
- Öztürk Kasar, S. (2017). “Jean-Claude Coquet ve Söyleyenler Kuramı”. Doç. Dr. İrem Onursal Ayırır,Prof. Dr. Ece Korkut (Hazırlayanlar) içinde. Prof. Dr. Ayşe Eziler Kıran’a Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Öztürk Kasar, S. (2009). “Un chef d’œuvre très connu: Le chef d’œuvre inconnu de Balzac.Commentaires d’une Traduction à l’Autre Laissant des Traces”. Magdalena Nowotna, Amir Moghani (ed) içinde. Les traces du traducteur. 187-211. Paris: Publications de l’INALCO.
- Öztürk Kasar, S., Kuleli, M. (2016). “Shakespeare’in Antony and Cleopatra OyunununGöstergebilimsel Çözümlemesi ve Çeviri Göstergebilimi Bakış Açısıyla Türkçe Çevirilerinin Değerlendirilmesi.” Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. s.5. Nisan 2016: 98-123.
- Öztürk Kasar, S., Tuna, D. (2017). “Shakespeare in Three Languages: Reading and Analyzing Sonnet130 and its Translations in Light of Semiotics”. IJLET International Journal of Languages’ Education andTeaching. Volume 5, Issue 1, April 2017. www.ijlet.com. DOI Number: 10.18298/ijlet.1723, s. 170-181.
- Öztürk Kasar, S., Tuna, D. (2016). “Idéologie et abus de texte en turc”. Astrid Guillaume (ed) içinde. Idéologie et Traductologie. 87-103. Paris: L’Harmattan.
- Öztürk Kasar, S., Tuna, D. (2015). “Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma”. FrankofoniFransız Dili ve Edebiyatı İnceleme ve Araştırmaları Ortak Kitabı. s. 27. 457-482. Ankara: Bizim Grup Basımevi.
- Tuna, D., Kuleli, M. (2017). Çeviri Göstergebilimi Çerçevesinde Yazınsal Çeviri İçin Bir Metin Çözümleme ve Karşılaştırma Modeli. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Ricœur, P. (2008). Çeviri Üzerine. (S. Öztürk Kasar, Çev.). İstanbul, YKY.Shakespeare, W. Œuvres complètes, traduction Guizot, Shakespeare – Didier,1863, tome 8.djvu/477.Didier, 1863, volume 8. https://fr.wikisource .org/wiki/Page: Shakes peare -C5 %92 uvres_ compl% C3%A8tes,_traduction_ Guizot,_Didier ,_1863,_ tome_8.djvu/477 [03.02.2016].
- Shakespeare, W. Œuvres complètes, traduction Montégut, Hachette, 1873, tome 10.djvu/347 Hachette,1873, volume 10]. https://fr.wikisource. org/w/index. php?title =Page: Shakespeare_-_%C5%92uvres_compl%C3%A8tes,traduction_Mont%C3%A9gut,_Hachette,_1873,_tome_10.djvu/347 &action= edit &redlink= [03.02.2016].
- Shakespeare, W. Sonnets de Shakespeare. (F.V. Hugo, Trans.). https://fr.wikisource. org/wiki/Sonnets_de_Shakespeare/130 [03.02.2016].
- Shakespeare, W. (1856). Poèmes et Sonnets de William Shakespeare. (E. Lafond; Trans.). Paris:Typographie de Ch. Lahure. https://babel. hathitrust. org/ cgi/ pt?id =mdp .390 150 825 173 79; view=1up;seq=109 [03.02.2016].
- Shakespeare, W. (1969). Les poèmes et les sonnets de William Shakespeare. (A. Guerne, Çev.). Paris: Editions Rencontre [03.02.2016].
- Shakespeare, W.(1989). Tüm Soneler. (T. S. Halman, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.Shakespeare, W. (2010). Soneler. (H.S. Kısakürek, Çev.) İstanbul: Oda Yayınları.Shakespeare, W. (2014). Soneler & Şiirler. (E. Ovat, Çev.). Ankara: İtalik Kitaplar.
- Shakespeare, W. (2014). Soneler. (S. Özgür Güngör, Çev.). İstanbul: Sis Yayıncılık.
- Shakespeare, W. (2015). Soneler. (B. Bozkurt, S. Bozkurt, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.EK 1: William Shakespeare’in 130. Sone adlı şiiri ile Türkçe ve Fransızca Çevirileri My mistress' eyes are nothing like the sun;
