Author:
Abstract
“Değer” kelimesi felsefe, psikoloji, sosyoloji, matematik, iktisat gibi birçok bilim dalında sıklıkla kullanılan ve farklı yönleri ile ele alınmış bir kavramdır. “Değer” kavramı, ideal insan yetiştirmeyi amaç edinen eğitim alanının da vazgeçilmezlerindendir. Türk toplumu özelinde geçmişte evlerde, mahallelerde, sokaklarda, çarşı-pazar yerlerinden görülerek, işitilerek, hissedilerek kazanılan değerler bugün “değerler eğitimi” adı altında belirli bir sistem çerçevesinde, belirli yöntemlerle okullarda aktarılmaya çalışılmaktadır. Lâkin değerler eğitimi sürecini işler hale getiren yöntemler ve bu yöntemleri besleyen akademik çalışmalar değer tasnifi sorunuyla karşı karşıyadır. Batılı bir değer tasnifi olan Schwartz’ın değer sınıflandırması aracılığıyla incelediğimiz ve betimsel içerik analizi tekniğini kullandığımız Lutfiyye-i Vehbî’de, söz konusu sınıflandırmada yer alan 10 değer tipinden 8’i, 56 değerden de 19’u tespit edilebilmiştir. Çalışmamız açısından önemli olan kısım ise Schwartz’ın değer sınıflandırmasında yer almayan 13 değere Lutfiyye-i Vehbî’de rastlamış olmamızdır. Bu da göstermektedir ki değer tasnifleri içerisinde en sık olarak kullanılan ve evrensel değerleri esas alma noktasında en başarılı olan Schwartz’ın değer sınıflandırması, Türk-İslam medeniyeti sınırları içerisinde ortaya konulmuş eserleri değerlendirme noktasında ihtiyacı karşılamamaktadır. Kendi değerlerimizle yoğrulmuş tam teşekküllü bir değer tasnifine sahip olamayışımız, ihtiyacı karşılamadığından ötürü araştırmacıların Batılı değer tasniflerine mesafeli yaklaşması meseleleri de birer sorun olarak ortadadır. Çalışmamızda Sünbülzâde Vehbî’nin Lutfiyye-i Vehbî adlı eserinden hareketle bahsi geçen değer tasnifi sorununa dikkat çekilecektir.
Keywords
Abstract
The word of "value", is a concept that is frequently used in many disciplines such as philosophy, psychology, sociology, mathematics and economics and is dealt with in different aspects. The concept of "value" is also an indispensable part of the field of education which aims to bring up ideal person. Turkish society in particular, the values, gained by observing, hearing and feeling in the homes, neighborhoods, streets, bazaar-market places in the past, are today tried to be transferred at schools in certain methods under the name of "values education". However, the methods that make the value education process work and the academic studies that feed these methods face the problem of value classification. In Lutfiyye-i Vehbî, which we studied through the value classification of Schwartz, which is a Western value classification and used descriptive content analysis technique, 8 out of 10 value types in this class and 19 out of 56 values could be determined. The important part of our study is that we encountered 13 values in Lutfiyye-i Vehbi which are not included in the value classification of Schwartz. This shows that the value classification of Schwartz, which is the most frequently used and the most successful at the point of basing universal values in the value classifications, does not meet the need to evaluate the works which have been presented within the Turkish-Islamic civilization. The fact that we do not have a full classification of values, which are kneaded by our own values, is a problem as the researchers approach the Western value classifications with reservations because they do not meet the need. In our study, we will draw attentions to above mentioned value classification problem, with reference to work of Sünbülzâde Vehbî, namely Lutfiyye-i Vehbî.