An Onomastic Approach to Dessert Names in Turkish
Türkiye Türkçesindeki Tatlı Adlarına Adbilimsel Bir Yaklaşım

Author : Nigâr OTURAKÇI ORBAY
Number of pages : 396-413

Abstract

Dünya mutfakları arasında Türk mutfağının özel bir yeri vardır. Köklü, özgün, çok yönlü ve zengin bir kültürün ürünü olan Türk mutfağının etli yemekleri, zeytinyağlıları, çorbaları yanında tatlıları da yemek kültürünün vazgeçilmezleri arasında yer alır. Lezzeti ve iştah açıcı görüntüsü bir yana inanç olgusuyla da olan yakın bağı, tatlıları, Türk mutfağında özel bir yere konumlandırır. Doğum, nişan, evlilik, sünnet ve ölüm gibi geçiş dönemlerinde ya da dinî bayramlarda ilk sembolik yiyecek, tatlılardır. “Tatlı yiyelim tatlı konuşalım” ifadesinde de yer bulduğu gibi, tatlılar, insanlar arasındaki tatlılığın devam etmesi için bir sembol hâline gelmiş kültürel bir yiyecek türüdür. Bugün küreselleşme, kentleşme, teknolojik gelişme, dünya mutfaklarını örnekseme gibi nedenlerle beslenme kültüründe yaşanan değişim, bu kültürün bir parçası olan tatlıları da etkilemiş ve tatlıların hazırlanışından sunuluşuna, sayısından adlandırılmasına kadar pek çok konuda değişikliğin yaşanmasına sebep olmuştur. Bu çalışma, tatlı adlandırmalarında yaşanan değişimlerin dikkati çekmesi sonucu oluşmuş ve tatlı adları adbilim bakımından ele alınmıştır. 940 tatlı adı üzerinde yapılan sözdizimsel ve anlamsal incelemeyle Türkiye Türkçesinde son dönemde tatlı adlandırmalarında izlenen yol tespit edilmeye çalışılmış, tatlı ile ilgili adlandırmaların dilde hangi yolla anlatım bulduğu ortaya konmuştur. Bu bağlamda tatlı adlarının sözdizimsel olarak büyük oranda sıfat tamlaması yapısında sözcük öbeğinden oluştuğu görülmüş; tatlıların anlam yönüyle belli özelliklerinin (ana malzeme, biçim, tür, hazırlanış ya da pişirme usulü, kıvam, renk, ait olduğu yer, benzeşim kurma, çağrışım uyandırma, özel ad) öne çıkartılarak adlandırıldığına tanık olunmuştur.

Keywords

Türk mutfağı, mutfak kültürü, tatlı, adbilim, sözdizimi, anlam, Türkiye Türkçesi

Read: 1,425

Download: 873