Author :
Abstract
Yüzük, sadece bağlılık, sonsuz birliktelik ve sadakat belirten bir takı değildir; o, değişik coğrafyalarda benzer özelliklerle iç içe geçmiş, ortak anlamlar zincirine sahip bir semboldür. Mit, destan, efsane, masal ve halk hikayesi gibi anlatılarda yüzüklerin güç, kontrol, bilgelik, gençlik, maddi ve manevi refah, iyi şans, görünmezlik, şekil değiştirme, bitki ve hayvanlarla konuşabilme gibi özellikler sağladığı görülür. Ruhun kötü etkilerinden insanı koruyan bu yüzükleri takan kahramanlar hiçbir şekilde yara almaz. Genellikle Batı’nın anlatılarında sahibini kötü etkileyen, taşıyan kişiye uğursuzluktan başka bir şey getirmeyen lanetli yüzüklerden bahsedilir. Yer yarığı, delik, mağara ve su yatağı gibi yeraltı ile ilişkilendirilebilecek yerlerde bulunan bu yüzükleri kahramanlara doğaüstü varlıklar veya bilge kişiler verir. Çoğu sihirli olan bu yüzüklere ifrit veya dev gibi doğaüstü varlıklar, bilinmeyen bir zamanda yüzüğün kölesi olarak hapsolmuştur. Kahraman yüzüğü ovduğunda, ters çevirdiğinde, ağzına koyduğunda; yüzüğe vurduğunda veya ona doğru ıslık çaldığında yüzüğün kölesi ortaya çıkar ve kahramana dileğini sorar. Kahraman ona dileğini söyler söylemez de bu dilek, köle tarafından gerçekleştirilir. Bu makalede, halk anlatılarında geçen yüzüklerin özelliklerinin tespit edilebilmesi için Çin mitlerinden Arap masallarına, Babil Talmudu’ndan İskandinav, Kelt, Galler, Fransız ve İspanyol kültüründeki anlatılara kadar birçok örnek incelenmiştir. Ayrıca Dede Korkut’tan Anadolu masallarına kadar birçok Türk halk edebiyatı örneği de ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
A ring is not just a piece of jewelry that indicates commitment, endless unity and loyalty; it is a symbol that has a chain of common meanings intertwined with similar features in different geographies. It is seen that rings in myths, epics, legends, fairy tales and folk stories provide features such as power, control, wisdom, youth, earthly and spiritual prosperity, good fortune, invisibility, shape changing, talking with plants and animals. Heroes wearing these rings that protect the human soul from the evil will not suffer in any way. In the stories of the west, it is often mentioned about cursed rings that effects its owner in a bad manner and brings only bad luck. These rings, located in places that can be associated with the underground such as the ground, the hole, the cave and the water bed, are given to the heroes by supernatural beings or wise men. Supernatural beings, such as demons or giants, are trapped in these rings, many of which are magical, as slaves of the rings at an unknown time. When the hero rubs his ring, reverses it, puts it in his mouth; when he hits the ring or whistles to it, the slave of the ring comes out and asks the hero for his wish. This wish is carried out by the slave right after the hero tells the slave what he wishes. In this article, many examples from the Chinese myths to the Arabic tales, from the Babylonian Talmud to the descriptions of Scandinavian, Celtic, Welsh, French and Spanish culture have been examined in order to determine the characteristics of the rings mentioned in folkloric tales. In addition, many examples of Turkish folk literature from Dede Korkut to Anatolian tales were also discussed.
Keywords
- Alptekin, A. B. (2002). Taşeli masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Alptekin, A. B. (2002). Taşeli masalları. Ankara: Akçağ Yayınları. Araz, N. (1963). 28 peygamber. İstanbul: Güven Yayınevi.
- Ardoğan, A. (2009). Uygur halk masalları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ariosto, L. (2009). Orlando furioso. (D. R. Slavitt, Trans.) England: The Belknap Press of Harvard University Press Cambridge, Massachusetts & London.
- Aslan, Z. (2012). Karaçay Malkarlarda tılsımlı masallar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Aydın, A. (2008). Azerbaycan masalları -2- üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Bayram, B. (2013). Ulıp Çuvaş destanı, Ankara: Kenar Platform Matbaacılık.
- Binbir gece masalları. (2009). (Â. Ş. Onaran, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Byock, J. L. (1999). The saga of the Volsungs: the Norse epic of Sigurd the dragon slayer. London: Penguin Books Limited.
- Çetin Milci, E. (2006). Başkurt masalları ve Başkurt Türkçesindeki sözcük grupları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Çoruhlu, Y. (2006). Türk mitolojisinin ana hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- D’Antuono, N. L. (1995). Lope’s Bastardo Mudarra as scenario and opera tragicomica. The Golden Age comedia; text, theory and performance. Indiana: Purdue University Press.
- Bromwich, R. (2006). Trioedd ynys prydein: the triad of the island of Britain. Galler: University of Wales Press.
- Daly, K. N. (2010). Norse mythlogy, a to z. New York: Chelsea House Publishers. Davletov, T. (2005). Hakas kartalı Han Mirgen. Ankara: Yurt Yayınları.
- Day, D. (2012). Tolkien’s ring. Ebook. Erişim Tarihi: 20.02.2017, https://books.google. com.tr/books?id=JJu_CAAAQBAJ&hl=tr&source=gbs_book_other_versions
- Dilek, İ. (2007). Altay destanları II. Ankara: TDK Yayınları.
- Doğan, A. (2006). Adıyaman yöresi masalları üzerine bir inceleme (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Doğramacıoğlu, H. (2002). Kilis masalları derleme ve tahlil çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
- Dursun, A. (2008). Keloğlan masallarının tespiti ve tasnifi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
- Eliade, M. (1992). İmgeler simgeler. (M. A. Kılıçbay, Çev.) Ankara: Gece Yayınları. Ergin, M. (2005). Dede Korkut kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Ergun, M. (2006). Şor kahramanlık destanları. Ankara: Akçağ Yayınları.Ersoy, N. (2000). Semboller ve yorumları. İstanbul: Zafer Matbaası.
- Frazer, J. (1996). The golden bough. London: Penguin Books Limited.
- Fromm, E. (1990). Rüyalar masallar mitoslar (sembol dilinin çözümlenmesi). (A. Arıtan & K. H. Ökten, Çev.) İstanbul: Arıtan Yayınevi.
- Günay, U. (2011). Elazığ masalları ve Propp metodu. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Karayanık, S. (2001). Kırgız el comoktoru (Kırgız halk masalları) metni esasında Kırgızcada fiil (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kocaaslan Uçkun, R. (2003). Gagauz masallarının tip ve motif yapısı bakımından incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Lvova, E.L., İ. V. Oktyabrskaya, A. M. Sagalayev, M. S. Usmanova. (2013). Güney Sibirya Türkleriningeleneksel dünya görüşleri. Kainat ve zaman. Nesneler dünyası. (M. Ergun, Çev.) Konya: KömenYayınları.Mirzahmetulı, M. (2004). Altın Jüzik / Altın Yüzük. Başlangıçtan günümüze kadar Türkiye dışındaki Türk edebiyatları antolojisi, Cilt 27, ss. 114-116. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Nibelunglar destanı. (2001). (B. Umar, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Öztürk, Ö. (2009). Folklor ve mitoloji sözlüğü. Ankara: Phoenix Yayınları.
- Platon (Eflatun). (1992). Devlet. (S,Eyüboğlu & M. Ali Cimcoz, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Rogers, M. (2014). The esoteric codex: magic objects I. Ebook. Erişim tarihi: 20.02.2017, http://www.lulu.com/mark-rogers/the-esoteric-codex-magic-objects-i/paperback/product-
- Saçkesen, A. (2010). Özbek masallarının tip ve motif yapısı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Sakaoğlu, S. ve Ergun, M. (1991). Türkmen halk masalları. Ankara: Neyir Matbaası. Seyidoğlu, B. (2016). Erzurum masalları. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Soncino Babylonian Talmud. (1935-48). (Epstein, I. R. D., Trans.) Tractate Gittin, Folio 68a. Erişim tarihi: 20.02.2017, http://www.halakhah.com/gittin/gittin_68.html
- Sümbüllü, Y. Z. (2000). Türkmen masalları üzerine motif incelemesi (büyülü masallar) (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Şamlıoğlu, E. S. (2013). Kırım Tatar masalları üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Şimşek, E. (2001). Yukarıçukurova masallarında motif ve tip araştırması II. Ankara: Kültür Bakanlığı Şincin, İ. B. (1997). Cañar, at nerelü Altay kay çörçök I. Gorno Altaysk.
- __________ (2002). Cañar, at nerelü Altay kay çörçök II. Gorno Altaysk.__________ (2004). Cañar, at nerelü Altay kay çörçök III. Gorno Altaysk.
- Werner, E. T. C. (2008). Çin mitleri ve efsaneleri. (Ş. Duran, Çev.) İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
