Author :
Abstract
Nitel araştırmaya dayanan bu çalışmada doküman olarak yabancı dil olarak Türkçe ders kitapları kullanılmıştır. Amaçsal örnekleme dayanan çalışmada, yabancılar için hazırlanmış “Yedi İklim Türkçe Ders Kitapları A1, A2, B1” düzeyi ile “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1/ A2, B1” düzeyinden hareketle üretici dönüşümsel dilbilgisi özelliklerini gösteren cümleler örnek olarak verilmiştir. Bunun yanı sıra araştırmada üretici dönüşümsel dilbilgisi özelliklerini taşıyan cümlelerin farklı örnekleri de gösterilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, yabancılar için hazırlanmış “Yedi İklim Türkçe Ders Kitapları A1, A2, B1” düzeyi ile “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1/ A2, B1” düzeyinden örnek cümleler verilerek üretici dönüşümsel dilbilgisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli olduğu belirtilmiştir. Araştırmada, üretici dönüşümsel dilbilgisi kurallarını taşıyan cümlelerin bireysel farklılıklar açısından önemli olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın sonucunda üretici dönüşümsel dilbilgisi türlerinin stilistik dönüşümler/ yer değiştirme dönüşümleri, seçimli dönüşümler, çift tabanlı dönüşümler (genel dönüşümler), yerine koyma dönüşümleri/ sözcük değiştirme dönüşümleri, katma ve silme dönüşümleri, edilgen dönüşümler ve karma dönüşümler olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda yabancılar için Türkçe ders kitaplarından hareketle üretici dönüşümsel cümlelere örnekler verilmiştir. Farklı üretici dönüşümsel özellikleri taşıyan cümleler ise karma dönüşümlü cümleler (çok özellikli dönüşümlü cümleler) başlığı altında açıklanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda üretici dönüşümsel dilbilgisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli olduğu anlaşılmıştır. Konuşma ve yazma dilinde kendisini açık bir şekilde gösteren üretici dönüşümsel dilbilgisinin her bireyin zihin yapısıyla ilgili olduğu ima edilmiştir. Ayrıca okuma metinlerinin farklı üretici dönüşümsel dilbilgisi cümleleriyle dönüşümünün yapılması ve bu bağlamda değişik etkinliklerin hazırlanması yabancı dil olarak Türkçe öğretimini kolaylaştırılacağı sonucuna varılmıştır.
Keywords
Abstract
In this study based on qualitative research, Turkish textbooks for foreigners was used as document. In the study based on purposive sampling, sentences showing the transformative grammatical features in Yedi İklim Course Book Turkish prepared for foreigners and Yeni Hitit for Foreigners Turkish Course Book A1, A2, B1 level are given as examples. In addition to in study is tried to show different examples of sentences with generative transformational grammar characteristics. In this study, by giving sample sentences from Yedi İklim Course Book Turkish prepared for foreigners and Yeni Hitit for Foreigners Turkish Course Book A1, A2, B1 level, it is stated that generative transformational grammar is important in teaching Turkish as a foreign language. In the study, it was understood that the sentences containing the generative transformational grammar rules are important in terms of individual differences. As a result of the research, it is stated that types of generative transformational grammar are: stylistic transformations/ displacements, selective transformations, double-based transformation (general transformations), substitution/ word changing transformation, addition and deletion transformations, passive transformation and mixed transformations. In this context examples of generative transformational sentences with reference to Turkish textbooks for foreigners were given. As a result of this research, it has been understood that generative transformational grammar is important in teaching Turkish as a foreign language. It has been implied that the generative transformational grammar that shows itself clearly in speaking and writting related to the mind structure of each individual. Besides, it is concluded that the texts of reading with different generative transformative grammatical sentences and preparing different activities in this context will provide easy learning to Turkish as a foreign language.
Keywords
- Akay, R. (2004). Dilbilgisi ve Stilistik. 4. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 17-19
- Akay, R. (2004). Dilbilgisi ve Stilistik. 4. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 17-19 Haziran (s. 187-194) Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
- Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim 1, 2 ve 3. Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Altınörs, A. (2015). Dil Felsefesi Tartışmaları (Platon’dan Chomsky’ye). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Barın, E., Çobanoğlu, Ş, Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Ed.). (2015). Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A1. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
- Barın, E., Çobanoğlu, Ş, Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Ed.). (2016). Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A2.Barın, E., Çobanoğlu, Ş, Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Ed.). (2016). Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı B1. Bayrav, S. (1998). Dilbilim Filolojinin Oluşumu. İstanbul: Multilingual.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Karadeniz, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (20. Baskı). Pegem Akademi: Ankara.
- Chomsky, N. (2014). Dil ve Zihin. (Çev. Ahmet Kocaman). Ankara: Bilgesu Yayınları.
- Demirci, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim. (Konular Kavramlar Teoriler). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Dolunay, S. K. (2012). Türkçe ve Dilbilgisi Öğretiminde Sıklık Çalışmalarının Yeri. Gazi TürkiyatTürkoloji Araştırmaları Dergisi, S. 10, s. 81-89. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/76765 adresinden 11.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- El Arabî, S. A. (ty.).Taalumu’l-Luğati’l-Hayye ve Ta’limuha beyne’n-Nazariyyeti ve’ttatbik (Teoride vePratikte Yaşayan Dillerin Öğrenimi ve Öğretimi). (Çev. Prof. Salah Abdulmecid el-Arabi ve GökhanSebati Işkın). http://dergipark.gov.tr/download/article-file/223696 adresinden 11.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- Er, O, Biçer, N. ve Bozkırlı, K. Ç. (2012). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Sorunların İlgiliAlan Yazını Işığında Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 1/ 2, s. 51-69. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/136752 adresinden 11.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- Erdem, İ. ve Çelik, M. (2011). Dilbilgisi Öğretimi Yöntemi Üzerine Değerlendirmeler. Turkish Studies-
- yontemi-uzerine-degerlendirmeler.pdf adresinden 05.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- Güneş, F. (2011). Dil Öğretim Yaklaşımları ve Türkçe Öğretimindeki Uygulamalar. Mustafa KemalÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8/ 15, s. 123-148.https://pegem.net/dosyalar/dokuman/122219-2011062815530-06gunes.pdf adresinden 14.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- Güneş, F. (2013). Dil Öğretimi ve Temel Dil Yaklaşımları. Mustafa Durmuş ve Alpaslan Okur (Ed.). Yabancılara Türkçe Öğretimi El Kitabı. (s. 39-48). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Huber, E. (2008). Dilbilime Giriş. İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kayabaşı, D. (2018). Üretici Dilbilgisi. Özge Can (Ed.). Dilbilim Kuramları (İki Düzlem Beş Kuram). (261-330). İstanbul: İthaki Yayınları.
- Kerimoğlu, C. (2014). Genel Dilbilime Giriş. Ankara: Pegem Akademi.
- Kıran, Z. (2016). Yapısalcı Dilbilim ve Dil Öğretimi. Ece Korkut ve İrem Onursal Ayırır (Ed.). Dil Bilimleri ve Dil Öğretimi. (19-39). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Kıran, Z. ve Kıran/ Eziler, A. (2010). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Memiş, M. R. ve Erdem, M. D. (2013). Yabancı Dil Öğretiminde Kullanılan Yöntemler, KullanımÖzellikleri ve Eleştiriler. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and Historyof Turkish or Turkic, S. 8/9, s. 297-318. http://turkishstudies.net/Makaleler/321673399_026Memi%c5%9fMuhammetRa%c5%9fit-vd-297-
- 318.pdf adresinden 14.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- Meriç, C. (2017a). Jurnal. (Bütün Eserleri, Cilt 1 1955-65). (Bütün eserleri 2). İstanbul: İletişim Yayınları. Meriç, C. (2017b). Bu Ülke. (Bütün Eserleri 2). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Nurlu, M. Özkan, N., Kutlu, A., Korkmaz, C. B. ve İlgün Kürşat (2017). Yabancılar İçin Türkçe Fiiller Sözlüğü. (Fiillerin Durum Ekleriyle Kullanımı). Ankara: Kalem Kitap Yayıncılık.
- Peçenek, D. (2008). Yabancı Dil Öğretiminde Dilbilgisi. Dil Dergisi, S. 141, s. 67-84.http://turkoloji.cu.edu.tr/html/dp_dil_bilgisi_yabanci_dil.htm adresinden 11.10.2018 tarihinde ulaşılmştır.
- Savaş, B. (2017). Dilbilimde Yeni Yönelişler. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
- Sezer, A. (1988). Yabancı Dil Öğretiminde Üretken-Dönüşümlü Dilbilgisinin Yeri. HacettepeÜniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 3, s. 141-151.http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1500-published.pdf adresinde 11.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
- Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2013). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Toklu, M. O. (2011). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Uzun, N. E. (2000). Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.
- Uzun, N. E. (Ed.). (2014). Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı 1 (A1 ve A2 Temel Düzey). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Uzun, N. E. (Ed.). (2013). Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı 2 (B1 Orta Düzey). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin
