Author :
Abstract
“Türk Çocuğu”, eğitici ve edebî yönü ile çocukların ilgisine sunulan eski harfli çocuk mecmûalarındandır. Erzurum’da Muallimler Birliği tarafından neşredilen iki mecmûadan biridir. 1926 yılında çıkarılan mecmûanın mes’ul müdürü, Ahmed Sami’dir. On beş günde bir çıkartıldığı belirtilen Türk Çocuğu’nun nüshası, beş kuruştan satışa sunulmuştur. “İlim ve edebiyat mecmûası” olarak tanıtılan eserin 1926 yılına ait üç sayısı -2, 3 ve 4. sayıları- temin edilebilmiş; ilk sayısına henüz ulaşılamamıştır. Türk Çocuğu’nun sayılarına Ankara Millî Kütüphane 1974 SB 293 numaralı kayıtta rastlanmıştır. Mecmûanın, diğer birçok süreli çocuk yayını gibi kısa bir yayın hayatı olduğu görülmektedir. Türk Çocuğu’nda sanat, spor, sosyal hayat ve matematikten ziraata kadar pek çok farklı bilime dair metin türlerinin yanı sıra şiir, bilmece ve güzel sözlere de yer verilmiş; böylece çocuklara bilgi sunulurken edebî zevk de aşılanmaya çalışılmıştır. Erzurum’da basılan mecmûanın en belirgin özelliği de çocukları bilhassa yaşadıkları şehrin coğrafyasından, sporundan, kültüründen vb. haberdar etmesi olmasıdır. Türk Çocuğu’nda ikinci sayının kapağında bulunan Erzurum Çifte Minareler’in resmi dışında resme rastlanmamıştır. Makalede, kataloglarda ve kaynaklarda Türk Çocuğu ismiyle yer alan ancak çoğu defa bilgilerinin birbirine karıştığı görülen eski harfli çocuk dergi/gazetelerine de değinilmiş ve düzenleme yoluna gidilmiştir. Bu mecmûalardan biri olan Erzurum’da neşredilen Türk Çocuğu mecmûası tanıtılmaya çalışılmış ve elde edilen sayıların Latin asıllı Türk alfabesine aktarımı yapılmıştır.
Keywords
Abstract
The “Türk Çocuğu” (Turkish Child) is one of the children journals in the Ottoman Turkish presented to their interest with its educational and literary aspects. It is one of the two journals issued by the Teachers Union in Erzurum. Ahmet Sami is the managing director of the journal published in 1926. The copy of the Turkish Child, which is stated to be issued every fifteen days, was offered for sale at five kurus. The three issues (2, 3, and 4) of the Turkish Child, which was promoted as “science and literature journal” from 1926 were obtained; but the first issue has not been reached yet. The issues of the Turkish Child were found in the Ankara National Library 1974 SB 293 numbered record. It is seen that the journal has a short publishing life like many other periodicals for children. In Turkish Child, poetry, riddle and laconisms are included as well as text types related to many different sciences from art, sports, social life, and mathematics to agriculture. Thus, while providing information to children, literary pleasure was tried to be instilled. The most prominent feature of the journal printed in Erzurum is that informing to the children especially the geography, sports, culture, etc. of the city where they live. There are no pictures in Turkish Child except the picture of Erzurum Çifte Minareler (Double Minarets) on the cover of the second issue. In the study, children's journals/newspapers in Ottoman Turkish which are included in the name of the Turkish Child in the catalogs and sources but often jumbled, have been mentioned and the way of editing has been made. One of these journals, the Turkish Child journal published in Erzurum was tried to be introduced and the issues of it obtained were transferred to the Turkish alphabet of Latin origin.
Keywords
- Bayrak, M. O. (1994). Türkiye’de gazeteler ve dergiler sözlüğü (1831-1993). İstanbul: Küll Yay.
- Emiroğlu, Ö. (1992). Tanzimat’tan 1928’e kadar yayımlanan çocuk gazete ve dergileri üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Ercan, A. N. ve Akpınar, Ş. (2014). Eski harfli bir çocuk gazetesi: Sadâkat / Etfâl. Türklük Bilimi Araştırmaları, XXXVI, 109-130.
- Ercan, A. N. ve Akpınar, Ş. (2016). Eski harfli çocuk dergilerinden “Lâne”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (44), 66-104.
- Ercan, A. N. ve Akpınar, Ş. (2017). Eski harfli çocuk gazetelerinden “Hür Çocuk”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (53), 74-108.
- Eski Harfli Türkçe Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu (1. Cilt) (1987). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Kütüphane Başkanlığı Yay.
- Esmer, S. K. (2007). Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında (1923-1928) yayımlanan çocuk dergilerindeki tahkiyeli metinlerin çocuklara değer aktarımı açısından değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp.
- Günaydın, E. (1998). Sümmani’nin hayatı ve tavrı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Konar, E. (2003). Gürbüz Türk Çocuğu dergisinin incelenmesi (1926-1928) (Yüksek lisans tezi). Erişim
- Küçük, S. (2010). İlk Türkçe çocuk dergileri ve “Çocuklara Mahsus Gazete”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 24, 221–257.
- Küçükuğurlu, M. (2016). Cumhuriyetin ilk yıllarında Erzurum’da spor. Şehr-i Kadim Aziziye Edebiyat- Tarih-Kültür Sanat Dergisi, 8, 49-64.
- Kür, İ. (1997). 1869-1928 yılları arasında Türkiye’de yayınlanmış çocuk dergilerinde eğitimci yazarların benimsediği çocuk tipleri. Çocuk Kültürü (1.Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi), 6-8 Kasım 1996, Ankara.
- Okay, C. (1998). Osmanlı çocuk hayatında yenileşmeler 1850-1900. İstanbul: Kırkambar Yay.
- Okay, C. (1999). Eski harfli çocuk dergileri. İstanbul: Kitabevi.
- Pustu, Y. (2016). Erzurum Muallimler Birliği ve yayın organı olan (Erzurum) Muallimler Birliği Mecmûası. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (3), 185-204.
- Sever, S. (2008). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yay.
