Author:
Abstract
40 kuşağı şairleri arasında yer alan ve toplumcu gerçekçi sanat anlayışını benimsemiş olan Rıfat Ilgaz, şiirlerinde genel olarak çalışanların, yoksul yığınların dertlerine odaklanır. Ezilip, haksızlığa uğradığını düşündüğü sınıfın dertlerini anlatan şairin çoğu şiiri, “anlatımlı şiir” olarak değerlendirilebilecek bir yapı ve öz taşımaktadır. Bu şiirlerin anlatı örgüsünde; sıradan insanın dertlerine, gündelik hayatlarına, yoksulluklarına, sıkıntılarına yer verilir. Bir başka ifadeyle şair, şiir yoluyla hayatın bir cephesinin dramatik hikâyesini aktarır okuruna. Şiirin sınırları içinde sunulan her hayat sahnesi, oluşturduğu çağrışımların da yardımıyla açılıp bir kısa öykü olarak da okunabilir. Şiir ile kısa öykü, farklı edebi türler olmalarına rağmen, anlatı bağlamında aralarında bir yakınlık da kurulabilir. Özünde anlatı olan bu iki türden şiir bazen öyküsel özellikler taşırken, kısa öykü de bazen yazarın kaleminden lirik bir şiir gibi çıkabilir. Bu nedenle bir şiiri oluşturduğu çağrışımlardan hareketle kurmaca bir evren barındıran kısa öykü gibi okumak, öyküyü de taşıdığı şiirsel üsluptan hareketle bir şiir gibi değerlendirmek mümkündür. Bu çalışmada, öncelikle anlatımlı şiir ve şiir öykü kavramları ele alınmış, şiirdeki anlatı unsuru ve şiirin öyküye yaklaşma biçimi üzerinde durulmuştur. Rıfat Ilgaz’ın 1948’de yayımlanan Yaşadıkça adlı şiir kitabında yer alan “Kuş Misali” şiiri, şiirsel bir üslupla okuruna bir hikâye anlatan şiirlerindendir. Şiirsel söyleyiş içinde öyküsel özellikler barındıran şiirde, hem anlatısal metinlerde olduğu gibi olaya, kişiye, zamana ve mekâna az çok bağlı kalınmış hem de şiiriyetin önemsendiğini açığa çıkaran bir şiirsel söyleyişe yer verilmiştir. “Kuş Misali” şiiri, kısa öykünün iki türü olarak gösterilen “yansıma aktarmalı öyküler” ile “lirik öyküler”in taşıdığı unsurlara göre incelenirken, metnin taşıdığı öyküsel özellikler gösterilmeye çalışılmıştır. Şiirin anlatı örgüsünün çıkarılabilmesi bağlamında anlatının evrelerine göre bir incelemeye gidilmiş ve şiir metnine dramatik bir öykünün nasıl yerleştirdiği gösterilemeye gayret edilmiştir.
Keywords
Abstract
Rıfat Ilgaz, who is among the poets of the 40 generation and who has adopted the socialist-realist understanding of art, generally focuses on the problems of the working class and the poor masses in his poems. Most of the poems of the poet, who handles the troubles of the class thought by him to be oppressed and wronged, have a structure and essence that can be considered as "narrative poetry". The narrative weave of these poems include the troubles, daily lives, poverty and problems of ordinary people. In other words, the poet conveys the dramatic story of life to the reader through poetry. Every life scene presented within the boundaries of poetry can be opened and read as a short story with the help of the connotations it creates. Although poetry and short story are different literary genres, a relationship can also be established between them in the context of narrative. Poetry, one of these two genres which are fundamentally narrative, have narrative features occasionally, the short story can also sometimes emerge like a lyrical poem by writer. For this reason, it is possible to read a poem like a short story including a fictional universe based on the connotations it creates, and to evaluate the short story as a poem based on the poetic style it carries. In this study, first of all, the concepts of narrative poetry and poetry-story are discussed; the narrative element in poetry and the way the poetry approaches the story. Rıfat Ilgaz's poem "Kuş Misali (Like a Bird)" in his poetry book called Yaşadıkça (As Long As We Live), published in 1948, is one of his poems that tell a story to the reader in a poetic style. In the poem, which has narrative features in the poetic discourse, it is more or less adhered to the event, person, time and place as in narrative texts; and a poetic discourse that reveals the importance of poetry is included as well. While analyzing the poem "Kuş Misali" in accordance with "reflective-narrative short stories" and "lyrical short stories", which are shown as two types of short stories, it was attempted to show the narrative features of the text. In the context of revealing the narrative pattern of the poem, an analysis has been made according to the stages of the narrative and it has been aimed to indicate how a dramatic story is embedded in the text of the poem.