Çeviri Göstergebilimi Bağlamında Çeviri Eleştirisi Uygulaması: Edgar Allan Poe’nun “The Conqueror Worm” İsimli Şiiri ve Türkçe Çevirileri
Author:
Abstract
Bu çalışmada, çeviri göstergebilimi ile çeviribilim alanlarının disiplinlerarası düzlemde kesişmeleri sağlanarak çeviri göstergebilimi yaklaşımıyla nesnel bir çeviri eleştirisi uygulaması ortaya koymak amaçlanmaktadır. Çalışmanın bütüncesini Edgar Allan Poe'nun “The Conqueror Worm” başlıklı şiiri ve bu şiirin Türk yazın dizgesine Oğuz Cebeci, Dost Körpe, Nebiha Şentürk ve Osman Tuğlu tarafından kazandırılmış dört farklı çevirisi oluşturmaktadır. Poe, “The Conqueror Worm” başlıklı şiirini ilk olarak 1843 yılında şiir türünde yayımlamıştır. 1845 yılına gelindiğinde ise şiirini bir korku hikayesi olarak kaleme aldığı “Ligeia” başlıklı kısa hikâyesinin içine eklemlemiştir. “The Conqueror Worm” başlıklı şiir, ölüm teması üzerine kuruludur ve insanoğlunun fâniliğini anlatmaktadır. Ancak şiirde bu anlatım, örtük göstergeler vasıtasıyla kurgulanmakta, insanoğlunun hayatı sembolik bir tiyatro sahnesi üzerinden okurların karşısına çıkmaktadır. Kaynak metindeki bu örtük göstergelerin, sembolik anlamların ve yazınsal dilin çevirmenlerce erek metinlere nasıl aktarıldığı incelenmektedir. Söz konusu şiirin dört Türkçe çevirisi Öztürk Kasar'ın ortaya koyduğu Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği doğrultusunda irdelenmekte, çevirmen kararları betimleyici bir yaklaşımla okunmaktadır. İnceleme sırasında nesnel bir çeviri eleştirisinin gereği olarak hata avcılığından kaçınılmakta, çevirmen kararları betimlenerek dizgesellik doğrultusunda yorumlanmaktadır.
Keywords
Abstract
This study aims to provide an objective translation criticism by combining semiotics of translation with translation studies in an interdisciplinary approach. Edgar Allan Poe's poem titled “The Conqueror Worm” and its four translations in the Turkish literary system which were translated by Oğuz Cebeci, Dost Körpe, Nebiha Şentürk, and Osman Tuğlu are analyzed comparatively within the scope of semiotics of translation. Poe first published "The Conqueror Worm" in the form of poetry in 1843. In 1845, he incorporated his poem to his short story titled "Ligeia", which he wrote as a horror story. The main theme of the poem titled “The Conqueror Worm” is death and it focuses on the mortality of human beings. However, in the poem, this theme is expressed through implicit signs, and the life of human beings is symbolized by making use of a theater play. This present study examines how these implicit signs, literary language, and the symbolic meanings in the source text are transferred to the target texts by the translators. Four Turkish translations of the poem are analyzed in line with the Systematics of Designification in Translation put forward by Öztürk Kasar, and the translator's decisions are analyzed with a descriptive approach. During the criticism, error hunting is avoided as a requirement of objective translation criticism, and the translator's decisions are described and interpreted in line with the above-mentioned systematics.